Naprawa czy zniszczenie demokracji?

Jarosław Tomasiewicz

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-8012-507-0

DOI:

-

Wydawnictwo:

Uniwersytet Śląski

Rok wydania:

2012

Liczba stron:

482

XML:ISBN/ISSN:

Bibliografia:

Tomasiewicz, Jarosław. Naprawa czy zniszczenie demokracji?. Red. . Katowice: Uniwersytet Śląski, 2012, 482 s. ISBN 978-83-8012-507-0

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Tomasiewicz, J.

A2

T1 Naprawa czy zniszczenie demokracji?

PB Uniwersytet Śląski

PP Katowice

YR 2012

SN 978-83-8012-507-0

Bibliografia BibTex:

@Book{ 141780, author = "Tomasiewicz, Jarosław", editor = "", title = "Naprawa czy zniszczenie demokracji?", publisher = "Uniwersytet Śląski", year = "2012", address = "Katowice", isbn = "978-83-8012-507-0" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Tomasiewicz, Jarosław

ED -

TI - Naprawa czy zniszczenie demokracji?

PB - Uniwersytet Śląski

CY - Katowice

PY - 2012

SN - 978-83-8012-507-0

ER -

Netografia (standard APA):

Tomasiewicz, Jarosław. Naprawa czy zniszczenie demokracji? [baza danych online] Katowice: Uniwersytet Śląski, 2012 [dostęp: 07 07 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/naprawa-czy-zniszczenie-demokracji-jaroslaw-tomasiewicz-141780.

faszyzm, myśl polityczna, autorytaryzm, II Rzeczpospolita Polska, demoliberalizm

Praca jest syntetycznym ujęciem tendencji autorytarnych i profaszystowskich występujących w polskiej myśli politycznej lat 1921–1935 – tendencji wynikających z kryzysu liberalnej demokracji parlamentarnej, nasilającego się (nie tylko w...

ISBN/ISSN:

978-83-8012-507-0

DOI:

-

Wydawnictwo:

Uniwersytet Śląski

Rok wydania:

2012

Liczba stron:

482

XML:ISBN/ISSN:

Wstęp /9
Zakres tematu /10
Baza źródłowa i literatura przedmiotu /11
Struktura pracy /14
Terminologia /15
Uwagi o metodzie /16
Słowo o stylu /17
1. Autorytaryzm – totalitaryzm – autorytatywizm: propozycje terminologiczne /19
2. Krytyka demoliberalizmu w polskiej myśli politycznej przed 1921 r. /29
2.1. Romantyzm /29
2.2. Na przełomie wieków /34
2.3. Pierwsze lata niepodległości /46
2.3.1. „Liberum Veto” /47
2.3.2. Stronnictwo Odrodzenia Narodowego /48
2.3.3. Konfederacja Polska /53
2.3.4. Antyżydowska Liga Obrony Ojczyzny i Wiary /58
2.3.5. „Socjalizm naturalny” /59
2.3.6. „Rodzima rewolucja” Aleksego Kurcjusza /61
3. Faszyzm lat 20. /64
3.1. Pogotowie Patriot�w Polskich /64
3.2. Zakon Rycerzy Prawa – Polska Organizacja Faszystowska /68
3.3. Ugrupowania faszystowskie 1926–1933 /72
3.3.1. Stronnictwo Faszyst�w Polskich /73
3.3.2. Związek Faszystów Polskich /79
3.3.3. Związek Nacjonalistów Polskich /81
3.4. Konkluzje /85
4. Konserwatyzm i monarchizm /87
4.1. Ugrupowania konserwatywne w pejzażu ideowym II Rzeczypospolitej /87
4.2. Ruch monarchistyczny /95
4.3. Ob�z Monarchist�w Polskich /99
4.4. Myśl Mocarstwowa /109
4.5. „Nasza Przyszłość” /121
4.6. Konkluzje /124
5. Ob�z narodowy /126
5.1. Ob�z narodowy przed zamachem majowym /126
5.1.1. Myśl polityczna głównego nurtu /126
5.1.1.1. Nacjonalizm /126
5.1.1.2. Między liberalizmem i autorytaryzmem /133
5.1.1.3. Endecja wobec faszyzmu /140
5.1.2. Koncepcje środowisk ekstremistycznych /146
5.1.2.1. „Państwo narodowe” Wincentego Lutosławskiego /146
5.1.2.2. Eligiusz Niewiadomski /147
5.1.2.3. Stanisław Pieńkowski /151
5.1.2.4. Towarzystwo „Rozwój” /153
5.1.2.5. Straż Narodowa /160
5.1.2.6. Młodzież Wszechpolska /166
5.2. Ruch narodowy po 1926 r. /173
5.2.1. Koncepcje „starych” /173
5.2.2. Ob�z Wielkiej Polski /176
5.2.2.1. Geneza i rozw�j /176
5.2.2.2. Kult młodości /179
5.2.2.3. Militaryzacja działalności /180
5.2.2.4. Ideologia OWP: nacjonalizm katolicki /186
5.2.2.5. Ideologia OWP: autorytaryzm /191
5.2.2.6. Ideologia OWP: solidaryzm /198
5.2.2.7. OWP a faszyzm /200
5.3. Zespół Stu /206
5.4. Konkluzje /212
6. Nurt chrześcijańsko-społeczny /214
6.1. Nurt chrześcijańsko-społeczny przed zamachem majowym /214
6.2. Nurt chrześcijańsko-społeczny po zamachu majowym /219
6.3. Konkluzje /225
7. Obóz piłsudczykowski /226
7.1. Piłsudczycy przed zamachem majowym /226
7.1.1. Podstawy ideowe /226
7.1.2. Adam Skwarczyński i „Droga” /230
7.1.3. Wojciech Stpiczyński i „Głos Prawdy” /235
7.1.4. Piłsudczycy w działaniu /237
7.2. Autorytaryzm sanacyjny po 1926 r. /240
7.2.1. Myśl polityczna głównego nurtu /240
7.2.2. Koncepcje ugrupowań peryferyjnych /259
7.2.2.1. Liga Mocarstwowego Rozwoju Polski /260
7.2.2.2. „Państwo uniwersalistyczne” Teodora Seidlera /267
7.2.2.3. Państwo wodzowskie Władysława Ludwika Everta /269
7.2.2.4. Narodowy komunizm Legionu Młodych /272
7.2.2.5. Narodowy kolektywizm Jana Stachniuka /287
7.2.2.6. „Republika gospodarcza” Związku Naprawy Rzeczypospolitej /289
7.2.2.7. Syndykalizm urzędniczy /301
7.2.2.8. „Korporacjonizm demokratyczny” Mieczysława Szawleskiego /303
7.2.2.9. Synteza „narodowo-państwowa” – „Czerwona Róża” /305
7.2.2.10. „Nowa Polska” /308
7.2.2.11. Partia Pracy /310
7.3. Konkluzje /313
8. Ruch ludowy /314
9. Narodowy ruch robotniczy. Narodowy socjalizm /320
9.1. Narodowy ruch robotniczy u progu niepodległości /320
9.2. Narodowi socjaliści w Narodowej Partii Robotniczej /322
9.3. Narodowi socjaliści w latach 1926–1933 /326
9.4. Konkluzje /331
10. Socjalizm /333
10.1. PPS (dawna Frakcja Rewolucyjna) /333
10.2. Grupa „Wolność” /340
10.3. „Rewolucja narodowa” Juliana Bruna-Bronowicza /342
11. Mesjanizm i ezoteryzm /346
11.1. „Kabalistyczna wizja państwa” Lucjana Freytaga /347
11.2. Ognisko Uświadomienia Narodowego /349
11.3. Bractwo Odrodzenia Narodowego /353
11.4. Towarzystwo „Arja” /358
11.5. Instytut Mesjaniczny /360
11.6. Związek Irenistów /362
11.7. Związek Synarchiczny /364
11.8. Gustaw Olechowski /369
11.9. „Zet” /370
11.10. Kościoły narodowe /375
11.11. Konkluzje /377
12. Panslawizm i neopoganizm /378
12.1. Stanisław Szukalski /379
12.2. „Demiurg” /383
12.3. Józef Mestwin Musiałek /385
12.4. Konkluzje /387
13. Technokratyzm /388
14. Eugenika /395
15. Ruch kombatancki i organizacje parapolicyjne /398
16. Narodowy radykalizm /405
16.1. Geneza /405
16.2. Ideologia /408
16.2.1. Inspiracje /408
16.2.2. Radykalizm czynu /410
16.2.3. Nacjonalizm /412
16.2.4. Antykapitalizm /414
16.2.5. Koncepcje ustrojowe /415
Zakończenie. Na rozdrożach autorytaryzmu /419
Wykaz wykorzystanych źródeł i literatury /429
Indeks nazwisk /465
Summary /474
Zusammenfassung /476

10

Wstęp

ustrojowych,ustalenietypumotywacjiideologicznych,wreszcie-rozpoznanie

przyczynywzględnejichsłabości.Punktemodniesieniabędziewłoskifaszyzm

jakonajdalejidącyeksperymentpaństwowy3.

Zakrestematu

Pierwszątrudnością,wobliczuktórejstaję,jestprecyzyjneokreślenietematu.

Krytycydemoliberalizmuwystępowali-choćwróżnymnasileniu-wewszyst-

kichpraktycznienurtachpolitycznych.Musimywięcwykroczyćpoza

obrębszerokorozumianejprawicy,którejjądrostanowiłobóznarodowy-wszak

piłsudczykówjeszczepozamachumajowymuważanozareprezentantówlewicy.

Tendencjeantydemoliberalneobecnebyłyteżwugrupowaniachchadeckiego

iludowegocentrum.Natomiastpozamoimizainteresowaniamipozostajewzasa-

dzietotalitaryzmkomunistów-niesamodzielnychideologicznieiodwołujących

siędozupełnieodmiennegosystemuwartości.

Złożonyiczęstoniekonsekwentnycharaktertendencjiantydemoliberalnych

sprawia,żewmyślipolitycznejróżnychugrupowańnależyzbadać:po

pierwsze-proponowanerozwiązaniaustrojowe;podrugie-ichideologiczne

uzasadnienie;potrzecie-stosunekdoinnychruchówczyreżimówautorytar-

nych.Każdyztychelementówtrzebaprzeanalizowaćzosobna,gdyżniezawsze

występująonełącznie.Niekiedyideologianienadążazapostulatamireform,

innymrazemjewyprzedza(konsekwencjeustrojowezałożeńideologicznych

objawiająsiępóźniej).Zjednejstronymożnamiećdoczynieniazsytuacją,gdy

różneruchyniezależnieodsiebiedochodziłydopodobnychrozwiązań-można

głosićideologiębliskąfaszystowskiej,niepowołującsięnafaszyzmczynawetsię

odniegoodżegnując;zdrugiejstrony-odwrotnie-możnaaprobowaćdziałania

faszystówzagranicą,niepróbującjednakichnaśladować.

Czasemniezbędnebędziewykroczeniepozamaterięmyślipolitycznejizajęcie

siępraktykąpolityczną-wszakpraktykaweryﬁkujeideologię,anierazją

tworzy.Niemożnazajmowaćsiętylkonczystą”ideą,abstrahującodjejhisto-

rycznegokontekstu.Musimybraćpoduwagęwydarzeniahistoryczne,atakże

inneokolicznościwpływającenaformułowaniekoncepcji:osobowośćihoryzont

intelektualnytwórców,bazęspołeczną,warunkidziałania.Istotnąkwestiąjest

pozycjapolitycznadanejgrupy,jejsojuszeikonﬂikty,któreczęstomogąwięcej

npowiedzieć”oprogramieniżpropagandowehasła.Wartoteżsprawdzić,jakmyśl

przekładasięnapraktykę-wprzypadkuugrupowańekstremistycznychdotyczyto

3Związkizfaszyzmemmożnarozpatrywaćwdwóchaspektach:zbieżnościideowoprogramo-

wychorazdeklarowanejsympatii(czyszerzej-fascynacji).