Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Problematykapojęciamowy
31
Wartopodkreślić,żewspomnianeparolejest-zaGrzegorczykową(2007:37)-
najogólniejmówiąc,wytworzeniemwypowiedzi,którawyróżniazjawiskaocha-
rakterzeczynnościowym,zdarzeniowym,uwarunkowanesytuacyjnie,orazzjawi-
skaocharakterzewytworowym,oderwaneodsytuacji,np.tekstyliterackie,teksty
ustawlubinstrukcje.WprowadzoneprzezGrzegorczykowąrozróżnieniauzyskują
wliteraturzejęzykoznawczejodmiennenazwyidefinicje.Wieloznacznymter-
minemjestntekst”26,którysensulargojestsynonimemwypowiedzirozumianej
jakoczynność(zdarzenie):ulotna,jednostkowa,powiązanazsytuacją,ponownie
zapisywana,asensustrictoodnosisiędowytworówmownych,oderwanychod
sytuacji,wtórnieaktualizowanych.Abysprecyzowaćprzedmiotbadańniniejszej
rozprawy,należyprzyjąćzałożenieozasadniczejspołecznejrolitekstubędącego
manifestacjądyskursu27(por.Kamasa2014:101,za:Wodak2001).Wcentrum
rozważańniniejszejrozprawystoidyskurs28,który-choćłączysięzużyciemję-
zyka-niejestjednostkowąmową.Dyskursnienależybowiemdoosoby;odwrot-
nie-toosobanależydodyskursuwchwili,gdyprzyjmujeokreślonerolespołecz-
ne.n«Tylkodyskursmożemiećcharakterznaczący»(przekazywaćtreści)-langue
istniejetylkojakokod,platformadlakomunikacji.Pozaużyciemwdyskursienie
majednakżadnegosamodzielnegosensu”(Nazaruk2013:1).Analiziejakościowej
iilościowejzostanąpoddanewypowiedzirozumianejakozdarzeniadyskursywne.
Konstytuowaneprzezparoleznaczenieniemożebyćograniczanetylkodowewnętrznych
własnościzdaniaużytegopodczaswypowiedzi.Znaczeniekonstytuujesięwsplociedwóch
elementów:artykułowanymnagruncielanguezdaniuorazokolicznościach(kontekście),
wktórychzdanietozostałowypowiedziane.Takwyartykułowaneznaczeniemożebyć
traktowanejakozdarzeniedyskursywne(Nazaruk2013:2).
nMowanienawiści”(niem.Hassrede)niejestwparadygmaciejęzykoznaw-
czymtożsamazterminemnjęzyknienawiści”(niem.Hasssprache),bowiem
26
Pracedefiniująceterminntekst”por.m.in.:GruczaF.(2010);GruczaS.(2013);Adamzik(2016);
Bilut-HomplewicziKrauz(2017);Brinker,CölfeniPappert(2018);więcejpor.Adamczak-
-Krysztofowicz(2009:83-84).
27
nFrancuskiesłowodiscours(oddanewjęzykupolskimprzez‘dyskurs’),derywowaneoddiscourir,
czyli‘mówićobficienajakiśtemat’
,pochodzi-wtymznaczeniu-odstarofrancuskiegodiscurre
(poświadczonegowXIIwieku:zaDictionnaireEtymologique,Larousse,1988),którezkoleima
rodowódłacińskioznaczający‘rozbiecsię⇐Jegoźródłemjestłacińskiediscurro,discurrere(na
wszystkiestrony),rozproszyćsię,rozsypaćsię’
.Łacińskidiscursus(‘bieganietuitam,rozprosze-
nie’)zdobyłiupowszechniłznaczenieprzenośne(‘rozmowa,dyskusja,stosunkitowarzyskie’)
wjęzykustarofrancuskim”(Grzmil-Tylutki2010:9).
28
Wpolskiejlingwistyceterminndyskurs”jestużywanywsposóbnieprecyzyjny(por.GruczaS.
2013:65);pojęciedyskursujestczęstodubletempojęciatekstu,nacozwracająuwagęDuszak
(1998),Boniecka(1998:2),atakżeGrzmil-Tylutki(2010:15).Wpracachniemieckojęzycznych
natomiastwdośćwyraźnysposóbrozróżniasiętedwapojęcia,nacowskazujeGruczaS.(2013:
65-66).Więcejnatematteoriidyskursuwrozdziale4.
AdamMickiewiczUniversityPress©2021
