Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
Rozdział1.Zarysdefinicyjnypodstawowychpojęć
ZweckgesellschaflicherKommunikationmitsehrunterschiedlicherAusdehnung[ś].
4)HöchsteEinheitbzw.EbenederSprache(vgl.Text)[ś].BeiBegrifundPhänomender
RedeistnichtandieAktualisierunginderParolegedacht,sondernandieBedingungen,
unterdenenRedesichaufautundgliedert[H.Brinkmann,1971,S.724].
Wpierwszejdefinicjiopisanomowęjakowariantsyntaktycznywypowie-
dzi,dzielącjąnamowęzależnąiniezależną.DrugadefinicjanawiązujedoSaus-
sure’owskiegoparole,kolejnaopisujemowęwperspektywierozumieniatekstu,
natomiastostatnianawiązujedowarunków,wjakichmowasiękonstatuje,wprze-
ciwieństwiedorozumieniajejjakoparole.Zuwaginazawartewanalizowanych
źródłachencyklopedycznychodniesieniadojęzykoznawstwastrukturalnegowar-
tobliżejprzyjrzećsięmowie(niem.dieRede)wparadygmacietejdoktryny.Na
począteknależyprzytoczyćpodstawowezałożeniajęzykoznawstwastrukturali-
stycznegowstosunkudoomawianegoterminu.
1.1.2.Mowawparadygmaciejęzykoznawstwastrukturalnego
Analizujączałożeniajęzykoznawstwastrukturalnego19deSaussure’a20,należy
przypomnieć,żezasadniczoodróżniałonjęzyk21(woryginalelalangue22)odsa-
mejmowy(lalangage),bowiemjęzykjestjedynieczęścią(choćistotną)samej
mowy.Należyodpoczątkustanąćnagrunciejęzyka(lalangue)iprzyjąćgoza
normędlawszystkichinnychprzejawówmowy(lalangage).Autorkontynuuje,że
język(wrozumieniulalangue)jestntymsamymspołecznymwytworemzdolno-
ścimowy,coogółemkonwencjiprzyjętychzkoniecznościprzezgrupęspołeczną,
abyjednostkimogłyztejzdolnościkorzystać”23(deSaussure1967a:25).Mowa
19
Należyzaznaczyć,żeniezależnieodSaussure’apodobneideegłosiłpolskiuczonyofrancuskim
nazwiskuJanBaudouindeCourtenay,atakżejegonajbliższywspółpracownikiuczeńMikołaj
Kruszewski,którzybyliprzedstawicielamikazańskiejszkołyjęzykoznawczej.JanBaudouinde
Courtenayzaproponowałponadtow1870rokupodziałjęzykoznawstwanaczysteistosowane,
przednimuczyniłtoAugustFerdinandBernhardi(więcejpor.GruczaF.2007:45-48).
20
NapodstawieKursujęzykoznawstwaogólnego,wydaniepolskiez1961roku.WitoldDoroszewski
wewstępiedoniniejszegowydaniazaznacza,żentekst«Kursu»trudnouważaćzawiernywy-
razmyślisamegodeSaussure’a,zasadniczozasformułowaniaodpowiadająteżredaktorzy”(por.
wywódDoroszewskiegozawartywrozdzialeOpodstawowychkoncepcjach«Kursu»deSaus-
sure’a[deSaussure1961:5]).TekstKursujęzykoznawstwaogólnegosformułowalinapodstawie
notatekzwykładówFerdinandadeSaussure’ajegouczniowie:CharlesBallyiAlbertSechehaye
(por.Godel1957).
21
Tłumaczenieautorkiwydaniapolskiegoz1961roku-KrystynyKasprzyk.
22
WobliczunieścisłościterminologicznychpojawiającychsięwpolskichprzekładachKursujęzy-
koznawstwaogólnego(por.Linde-Usiekniewicz2013)zasadnewydajesiękażdorazowecytowa-
nieoryginalnegoźródła.
23
Jeśliniezaznaczonoinaczej,tłumaczeniecytatówwjęzykachinnychniżjęzykpolskizostało
wykonaneprzezautorkęmonografii.
AdamMickiewiczUniversityPress©2021
