Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wobectakiegoprzykładuidącegozgórynietrudnosiędziwić,żewokresiecesarstwanajbogatsiszczycilisiętym,żestaćichbyło
naorganizowanieuczt,októrychdługomówionoiszerokopisano.Dodobregotonunależałorównież„bywanie”naproszonychobiadach,cowyśmiał
Marcjaliswjednymzeswoichepigramatów:
Tynielubiszproszonychobiadków?–Niewierzę
Iniechmiępioruntrzaśnie,jeślimówiszszczerze.
SamApicygościnneobiadkiradjadał:
Gdymuprzyszłojeśćwdomu,narzekałibiadał.
Tynielubisz,azawszeobiadekcięskusi.
(EpigramatyII,69)
Winnymzaśkpił:„Wtermachzjadłjaj,sałaty,połknąłrybykawał/Iżejadłpozadomem,szczęśliwy,udawał”(Ks.XII,19).Możeilepiej,
żebohatersatyryniewpraszałsięnapańskąucztę,bowczasachtychrozpowszechniłsięniezbytchlubnyzwyczajkategoryzowaniagościwedług
statusuipochodzenia,anastępnielokowaniaichwlepszychlubgorszychmiejscach(wyznacznikiemtegodobregobyłnaprzykładwidoknaogród
gospodarza)33.Oczywiściegościom„gorszegosortu”podawanomniejwyszukanepotrawyitrunki,coraziłowielu,acoMarcjalisostropiętnował
wepigramacie:
Czyśoszalał,żelicznąsprosiwszydrużynę,
Jedengrzybkizajadasz,namzostawiaszślinę?
Czegóżcizatożyczyć,smakoszu?Ej,gdyby
Tenprzysmakwklaudyańskiezamieniłsięgrzyby!
(Ks.I,20)
WobectakiegostanurzeczySwetoniuszpisałzuznaniemoGajuszuJuliuszuCezarze,że„Wewłasnymdomuprzestrzegałkarnościwdrobnychiw
większychsprawachtaktroskliwieisurowo,żepiekarzapodającegoinnychlebjemu,innybiesiadnikom,kazałzakućwkajdany”34(Ks.I,48).
Snobizmjednychkłułwoczy,uinnychzaśwzbudzałpodziw,toteżstaranosięukrócićrozrzutność,cojakiśczaswydajączarządzeniaiustawy
przeciwzbytkowe,którychbyłoniemało,aktórezręcznieobchodzono35.Limitowanoliczbębiesiadnikówipotraw,ograniczanokoszty,jakiemożna
byłoponieśćnaorganizacjęjednejuczty–wedleustawyFanniuszaze161rokugórnągranicęustalonona100asów,skądwzięłosięokreślenie
centussis,dodziśpobrzmiewającewnaszymrodzimym„centusiu”36.GdysenatprzyjąłustawęFanniuszazakazującąjadaniazbytwielkichilości
tuczonychkur,Rzymianiezaczęlituczyć…koguty.Jaktowyglądało,czytamyuKatonawtraktacieOgospodarstwiewiejskim:
Kuryigęsituczwnastępującysposób.Zamykasięmłodekury,któredopierozaczynająnieśćsię.Spryskawszywodądelikatną(pollen)lubjęczmiennąmąkę,ugniata
sięzniejkluskiiwrzucadowody.Wkładasięjedodzioba.Codzienniezwiększasięstopniowoilośćkarmy.Powoluoceniasię,czywystarczy.Karmisiędwarazy
dziennie,awpołudniedajesiępić.Wodaniepowinnastaćdłużejniżgodzinę.Wtensamsposóbkarmgęsi,jednaknajpierwdajimdwarazydzienniepićidwarazy
karmę.Młodemudzikiemugołębiowi,kiedyzostanieschwytany,dajnajpierwugotowanegoiuprażonegobobu,wdmuchującgozustdodzioba.Wtensamsposób
wodę.Postępujtakprzezsiedemdni.Potemprzygotujoczyszczonypokruszonybóbioczyszczoneziarnapszenicypłaskurki.Ugotujbób,którybędziestanowiłjedną
trzeciączęśćmieszanki.Wtedydosypdoniegoziarenpszenicypłaskurki.Zróbtojaknależyidobrzeugotuj.Kiedyzdejmieszzognia,dobrzewymieś,namaściwszyrękę
oliwą.Najpierwugniećlekko,apotemmocniej.Polejoliwąiugniatajtakdługo,ażbędziemożnazrobićkluski.Dawajjenamoczonewwodzie.Karmzumiarem37.
UcztanafreskuzPompejów.
WikimediaCommons/WolfgangRieger.
WksiędzeIIIwrozdzialesiedemnastymswoichSaturnaliówMakrobiuszpisze:
Trwałobytodługo,gdybymchciałwymienić,ilerozkoszydlapodniebienianasiprzodkowiewymyśliliwsposóbwyrafinowanyalbozpasjąprzygotowali.Itobyły,zaiste,
przyczyny,zracjiktórychprzedkładanoludowitakwieleustawdotyczącychucztiwydatków,żewkońcuzacząłobowiązywaćnakaz,iżśniadaniaibiesiadypowinnysię
odbywaćprzyotwartychdrzwiach,takabynaoczachobywateli,wobecnościświadków,możnabyłoustanowićgranicedlazbytku38.
Ustawyszybkojednakpuszczanowniepamięć,aRzymianietrwonilifortunynauczty,którychwystawnośćświadczyłaocałkowitymzanikudobrego
smaku.NajlepszymtegoprzykłademjestsłynnaucztaTrymalchiona39,którejopisjestwręczfantastyczny,apotrawynaniejpodane–jakdania
symbolizująceposzczególneznakizodiaku,faszerowanyżywymptactwemdzikczyzajączeskrzydłamiprzypominającyPegaza–wydająsięniemal
