Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Icząstkatchuboskiegowziemskiembłociegaśnie.
Drugi,powieczerzawszy,niewie,kiedyzaśnie,
Ipracuje,jakzwykle,kiedywstanązorze.
Tensobieilepszegopozwolićcośmoże
Comuuroczystościdorocznezalecą,
Czyżezechce,znużony,pokrzepićsięnieco,
Lubwiekprzyjdzie,cowiększejwymagawygody:
Tycododaszdopieszczot,którychzdrówimłody,
Wcześnienazbytużywasz,niemądryczłowiecze,
Kiedypadniechoroba,starośćsięprzywlecze?
(Ks.II,2)2.
Towłaśniewniezachowaniuumiaruprzystoleupatrywano–zresztąsłusznie–źródławieluchoróbiprzypadłości,aniewsamejdieciedawnych
Rzymian,któraidzisiajuchodzizajednąznajzdrowszychnaświecie.Lekarzeniemająwątpliwości,żezdrowetłuszcze,warzywa,owoceiryby,
którestanowiąpodstawędietyśródziemnomorskiej,sąkluczemdowitalnościidługowiecznościmieszkańcówEuropyPołudniowej.Niejestjednak
prawdą,żemenuówczesnegomieszkańcaWiecznegoMiastaijegoprzodkówzepokiantykuniczymsięnieróżniło.
PoczątkowoRzymianiejadaliskromnie–żylizpłodówroliihodowlibydła.Podstawowymdaniembyładlanichpotrawazwanapuls–gęstabreja,
trudnojąbowieminaczejnazwać,gotowananabaziezboża,zwłaszczapszenicypłaskurki.Zpewnościąpożywna,choćniezbytwykwintna3.Jadła
jąbiedotaijedlijążołnierze(pulsobozowyprzyrządzanozprosa),aponieważbyłapowszechna,urastaładorangipotrawyniemalżenarodowej.Nie
dziwiteżfakt,żePlaut,znanykomediopisarzzUmbriizprzełomuIIIiIIwiekuprzednasząerą,włożyłwustabohateraswoichStrachówopinię
odrzwiachwnowozakupionymdomu:„Przecieżtegotunierobiłjakiś»papkojadacz«,cieślarzymski”4(Strachy,aktIII).
SkamieniałychlebzPompejów.
WikimediaCommons/Jebulon.
Wypiekanorównieżchleb,zwłaszczazmąkipszennejiorkiszowej,podobniejakróżnegotypuplackizbożowe,choćozawodowychpiekarzach
słyszymydopierowIIwiekuprzednasząerą.Piekarzerzymscyzrzeszenibyliwzwiązkachzawodowych,comiałowzmocnićichetykęzawodową
ijakośćpieczywa;naprzykładsigilariiwypiekaliwyrobyluksusowe,wtymbiałychlebzwanymunduslubcandidus.Razowcenosiłynazwęsordidus
bądźrusticus(jakpopularnedziśchlebywiejskie),dlawojskazkoleiprzeznaczonybyłchlebobozowy(castrensis),aubogaludnośćspożywałachleb
plebejski(plebeius)rozdawanyzadarmolubsprzedawanypoustalonejurzędowocenie5.
KilkaprzepisównawyrobypiekarskieicukierniczemożemyznaleźćwtraktacieOgospodarstwierolnymKatona(95–45p.n.e.),którypodaje
ciekawyprzepisnapulspopunicku,kulkiseroweglobiczyplackiserowelibum,aktórewprostysposóbmożnauwspółcześnić6.
Wartopodkreślić,żewypiekizczasówKatona,podobniezresztąjakkuchniategookresu,różniącasięznacznieodwykwintnejkuchniepoki
cesarstwa7,byłyproste–wykorzystywanokilkaskładników,jakmąkapszenna,ser(zazwyczajowczy;współcześniemożnaużyćtakżekrowiego),
tłuszcz(oliwa,rzadziejsłonina),mlekoczymiód.Właściwieodliczbyskładnikówiproporcjizależało,jakiefektkońcowypowstawałzdanego
przepisu.
Dziczyznairybynawagęzłota
StarożytniRzymianiejedlidużowarzyw–itobezwzględunazasobnośćkiesy8.Lubiliicenilicebulęorazczosnek,jadalizdrowewarzywaliściowe:
kapustę(brassica),sałatę(lactuca),rutę(ruta),ślaz(malva)iszczaw(lapathum),bogatewmineraływarzywakorzeniowe,jakmarchew
(pastinaca),rzepęirzodkiew(napus),atakżeogórki(cucumis),dynię(cucurbita)orazniezwyklecennedlazdrowiastrączki,jakgroch
(cicer)isoczewicę(lens)9.Znatekrobionosałatki,łodygiserwowanonaprzystawki,korzenieduszono,gotowano,pieczono,podawanojakopurée–
choćbyzselera,jakczytamywdzieleOsztucekulinarnejksiągdziesięć(Derecoquinarialibridecem),wedługtradycjiprzypisywanejMarkowi
GawiuszowiApicjuszowi,znanemusmakoszowizczasówpanowaniaTyberiusza10.Dlaludnościubogiejwarzywabyłypodstawądiety,dla
