Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ZamożniRzymianiegustowalirównieżwowocachmorzaiptactwie:hodowanoostrygiczyślimaki18orazptactwowptaszarniach(aviaria,vivaria
avium),cozapoczątkowałponoćLeniuszStrabonzBrundizjum,przyjacielWarrona,oczymtenwspominawtraktacieOrolnictwie(Ks.III5,8).
Jadanonietylkoptactwodomoweidzikie(bażantyzAzjiMniejszej,pawiezSamos,flamingilubbociany),aletakżeptakiśpiewające,jakdrozdyczy
słowiki.Pawiapodanoporazpierwszywczasachtriumwiratu,w55rokuprzednasząerą,azapanowaniaOktawianaAugustanastołachpojawiałysię
naprzykładdaniazbocianów.Serwowanotakżejaja–niemalwkażdejformie,podczaskażdegozposiłków.
Przysmakiemarystokratówiwładcówbyłomięso…popielic.Doczasuprzyrządzeniażywegryzonietrzymanowglinianychnaczyniach,tucząc
jeprzesadnie,coniebyłotrudne,bozwierzętatezapadająwsenzimowy.Podobniejakomlet,ichmięsorównieżpodawanozmiodem.
Sossporządzanynabaziemioduniebyłwyjątkiem,aRzymianieuwielbialisosy.Najpopularniejszybyłrybnysosliquamen,zgrekizwanytakże
garum19.Przyrządzanogowsposóbnastępujący:donaczyniawrzucanomałeryby,naprzykładsardele,szproty,barwenyiinne,aczasemsame
wnętrznościryb.Potemjesolonoiwystawianonasłońcenaokresdomiesiąca.Wnaczyniuzachodziłprocesfermentacji,azrybwydzielałasiępłynna
substancja,nazywanawłaśnieliquamen.Resztekstałych,czyliallec,używanojakogorszegosortudodatkudopotraw,częstopowymieszaniuzwinem
lubmiodempitnym.Sosrybnybyłnatyleuniwersalny,żedodawanogonawetdo…napojuzkwaśnegomleka20,alenajczęściejznajdował
zastosowaniewdaniachmięsnych,wtympodrobachiresztkachzwierzęcych,którejedzonoczęstoiuważanozaprzysmaki,jak:nerki,jądra,serca,
płuca,móżdżki,nóżki,wymiona,macice,szpikczyryje;wdaniachsmażonychlubduszonychwmieszaniniegarumioliwy,winaoraz
przypraw21.OwymionachjakoowykwintnejpotrawiegodnejstołubogaczapisałMarcjalis,piętnującprzyokazjiefektychronicznegoobżarstwa:
Barwena,zając,sutka–pójdzietogdzieśmarnie,
Zostanieżółtośćceryiwnogachmęczarnie;[…]
Zatęcenęinektarobmierzniezaczasem
Ioctembędziealbowatykańskimkwasem.
(Ks.XII,48)
Chlebwbieguikolacjanależąco…
Podobniejakgreccysąsiedzi,Rzymianiejadalitrzykrotniewciągudnia:ranośniadanie(ientaculum),okołopołudnialancz(prandium)ipóźnym
popołudniem,pokąpieli,obiadokolację(cena)22.Pierwszyposiłek,skromnyilekki,obejmowałpieczywo,ser,owoce,mleko23.Drugirównież
jedzononazimno,częstobyłytoresztkizpoprzedniegodnia,jakmięsoczyryby,alboskładnikiidentycznejakwprzypadkuśniadania.Zdarzałosię,
żeprandiumprzyjmowałoformęszybkiejprzekąski,doktórejnietrzebabyłozasiadaćdostołu,apozjedzeniuniebyłowymaganemycierąk.Jadano
wówczasnaprzykładchlebzpastąmoretum(nazwapochodziodsposobuprzyrządzania–wmoździerzu,mortar).Doposiłkupitomlekobądźwino.
Reprodukcjeamfordoprzyrządzaniagarum.
WikimediaCommons/CaroleRaddato.
Głównymposiłkiemdniabyłaobiadokolacja,podczasktórejnietylkomożnabyłosięwreszcienajeśćdosyta,aletakżespożyćjedynyrazwciągu
dniaciepłąstrawę.Początkowojadanawatrium,gdzieskupiałosiężycierodzinneitowarzyskie,zczasemzostałaprzeniesionadojadalni–triclinium
(zgreckiegodosłownie„trzysofy”,któreustawianoztrzechstronstołu,naktórychzalegalitylkomężczyźni,gdyżkobietomodmawianotejpozycji
jakonieeleganckiej,czwartąpozostawiającwolnądlasłużby24).Wartopodkreślić,żepodejmowaniegościbyłozadaniemmężczyzny–gospodarza,
którynietylkozatrudniałkucharzaczyzałatwiałzniewolnikamisprawunki,aletakże„troszczyłsięoodpowiednieprzygotowaniesali,zastawy,
wieńców,olejków,perfum,podarkówdlauczestnikówuczty.Pandomuzapraszałgości,pandomuichprzyjmował25.Ontakżedbałoodpowiedni
przebiegucztyipilnowałnależytej„obsługi”.Właściwienastoległównymstałyzaledwietrzynaczynia:zwinem,soląioctem,apotrawyroznoszone
przezniewolników26byłyodstawianenabocznestoły(repositorium).Dlawygodypodawanomięsopodzielonenadrobneczęści,agościenakładali
sobieporcjenatalerzpłaski(patella)lubgłęboki(catinus).Utrwalonozasadęprawejręki.Jedzonopalcami,aewentualnesztućcesłużyły
donakładaniaporcjinaswójtalerz.Odobrymwychowaniuświadczyłaumiejętnośćjedzeniawtakisposób,byjaknajmniejsiępobrudzić.Dootarcia
ustirąkużywanoserwet,doktórychczęstowkładanoresztkizuczty,októrejpiszePetroniuszwUczcieTrymalchiona.Marcjaliszaśkrytykowałową
nietaktownąpraktykę:
