Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
Każdaanalizabrytyjskiegoustrojumusibraćpoduwagębrakobowiązywania
wWielkiejBrytaniikonstytucjiwznaczeniuformalnym.Fakt,żewpaństwietym
nieobowiązujeustawazasadnicza,nieoznaczajednakwżadnymrazie,iżniemaono
konstytucji.
Pojęciekonstytucjimabowiemdwazasadniczeznaczenia.Wznaczeniufor-
malnymkonstytucjajestaktemprawnymonajwyższejmocyprawnej,regulującym
zagadnieniaustrojupaństwa(materiekonstytucyjne),uchwalanymizmienianym
wszczególnymtrybie.Wznaczeniumaterialnymjestonacałokształtemnormregu-
lującychustrójpaństwa,awięcokreślającychsposóbwykonywaniawładzypolitycznej
wobecobywateliorazrelacjemiędzyjednostkąapaństwem.
Każdepaństwomusiposiadaćkonstytucję,ponieważtym,coodróżniawspólnotę
politycznąodzbiorujednostek,jestfakt,żetworząjągrupyludzi,podlegającewspól-
nymnormom:
konstytucjajestniczymwięcejjakzbioremnajważniejszychnormopisującychpodziałwła-
dzypomiędzyinstytucjamiustrojowymi–legislatywą,egzekutywąijudykatywą–orazpo-
międzyjednostkąapaństwem.Niemawłaściwiepowodu,dlaktóregotenormypowinny
byćspisaneizebranewjednymdokumencie,jakmatomiejscewwiększościwspółczes-
nychdemokracji.Alemusibyć,wkażdymspołeczeństwie,zdefinicji,konstytucja[…]bez
względunato,czytakonstytucjajestspisanaczynie1.
Wbrytyjskiejtradycjiustrojowejsłowo„konstytucja”(constitution)nigdyniebyło
terminemwyłącznieprawnym.Utożsamieniekonstytucjizuchwalanymwszczegól-
nysposóbaktemprawnymowyższejmocyaniżeliuchwalaneprzezlegislaturęusta-
wy,immunizowanymprzedzmianąwzwykłympostępowaniulegislacyjnymnastą-
piłodopieropodczasrewolucjiamerykańskiej,kiedytokolejnepaństwapowstające
wnastępstwieogłaszaniaprzezkolonieniepodległościprzystępowałydoorganizacji
ustroju,zastępująckolonialnekartykonstytucjami.Niewszystkiespośródtychkon-
stytucjibyłyrzeczywiście„najwyższymiprawami”(supremelawsoftheland),niektóre
niezostałyprzyjętewspecjalnymtrybie(przezpowołanetylkowtymceluorgany,
jakimbyłykonwencje),wwiększościznichprzemilczanokwestięszczególnejproce-
duryzmiany.Niemniejtermin„konstytucja”właśniewówczas–wostatnichdekadach
XVIIIwieku–utraciłswepierwotne,wyłączniedeskryptywneznaczenie.Przestał
byćjedyniesynonimemustrojupaństwa–awięccałościnormodpowiedzialnychza
jegofunkcjonowanie–zacząłbyćnatomiastutożsamianyzaktemprawnym,którego
1V.Bogdanor,TeNewBritishConstitution,HartPublishing,Oxford–Portland2009,s.9.
