Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Konwenansejakonormykonstytucjimaterialnej
21
3.Powstawaniekonwenansów
Dlapowstaniakonwenansuniewystarczającajestutrwalonapraktykapostępowania
wtypowychsytuacjachustrojowych.Najczęściejźródłemkonwenansujestzwyczaj,
alekonwenanspowstajedopierowówczas,gdyzwyczajowapraktykadoprowadzido
ukształtowaniasięnormy.Nawetdługotrwałapraktykaniemusiprowadzićdopo-
wstanianormatywnegozobowiązania.PowoływanienastanowiskopremieraWielkiej
Brytaniiażdo1979rokuwyłączniemężczyzn–praktykamającaprzecieżprzeszło
dwustuletniąhistorię–niedoprowadziłodopowstanianormy,wzwiązkuzczymnie
byłoprzeszkódwpowierzeniutejfunkcjipierwszejwhistoriikobiecie.Bardzoczęsto
trudnojeststwierdzić,czypowtarzającesięzachowanianabrałyjużnormatywnego
charakteruiczywzwiązkuztymdoszłodopowstaniakonwenansukonstytucyjne-
go.Bezwątpienia,imdłuższapraktyka,tymwiększaszansa,żeprzekształcisięona
wwiążącąnormękonwenansową,niemniejtym,coostatecznieprowadzidopowstania
konwenansu,jestpowszechneuznaniepraktykizawiążącą27.Podstawoweznaczenie
mawięcróżnicamiędzynawykiempostępowaniawpewiensposóbanormą,niezaśto,
odjakdawnaokreślonysposóbpostępowaniajestpraktykowany.Niekiedynormapo-
wstajestosunkowoszybko,innymrazemnawetdługotrwałapraktykanieprzestajebyć
tylkozwyczajembądźnawykiem28.Chociażpomiędzy1964a1983rokiemniktnie
zostałobdarowanydziedzicznymparostwem(hereditarypeerage),comogłobywskazy-
waćnaukształtowaniesięstosownegokonwenansu,kiedyM.Tatcherzdecydowała
siędokonaćtegorodzajunominacji,jejzachowanienienapotkałogłosówsprzeciwu,
coświadczyłootym,żepraktykapolegającananienadawaniunowychdziedzicznych
tytułówparowskichnieuzyskaławtymokresienormatywnegocharakteru.
Wielekontrowersjibudzirolaprecedensówustrojowychwkształtowaniusię
konwenansów.KanadyjskikonstytucjonalistaE.Forseyniemiałwątpliwości,żedla
powstaniakonwenansuprecedensjestkonieczny:„Konwenanskonstytucyjnybez
żadnegowspierającegogoprecedensujestjakdombezfundamentów[…].Bezdysku-
syjnie,przynajmniejjedenprecedensjestniezbędny.Jeśliniemaprecedensu,niema
konwenansu”29.Tostwierdzeniejestjednakprawdziwejedyniewodniesieniudokon-
wenansów,którychźródłemjestzwyczaj,praktykapostępowaniawokreślonysposób.
Możliwejestbowiempowstaniekonwenansu,któremupoczątekdajeporozumienie
zainteresowanychpodmiotów,bezżadnegoprecedensu30.Odnośniedokonwenan-
sówpowodującychneutralizacjęmającychprawnąpodstawęuprawnieńwładczych
–jakwprzypadkuprawaodmowyudzieleniaprzezkrólowąsankcjiustawodawczej
–trudnoteżwskazaćodpowiedniprecedens,naktórymożnabysiępowoływać.Wia-
domo,żeostatniwypadekodmowyudzieleniasankcjikrólewskiejustawiezanotowa-
nowWielkiejBrytaniiwroku1707.Niemożnajednakzidentyfikowaćprecedensu
27Zob.B.Chand,ConventionsoftheConstitution,„JournalofComparativeLegislationandInterna-
tionalLaw”1938,vol.20,no.4,ss.226,228.
28J.Jaconelli,op.cit.,s.31.
29Cyt.za:A.Heard,CanadianConstitutionalConventions.TeMarriageofLawandPolitics,Oxford
UniversityPress,Toronto1991,s.13.
30G.Marshall,G.C.Moodie,op.cit.,s.29.
