Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
Konwenansekonstytucyjne
lubgdybyurzędnicysłużbycywilnejrównieżmielibezpośrednioodpowiadaćprzed
parlamentem–przekonujeJ.P
.Mackintosh–nienaruszyłobytozasadniczychzrę-
bówustroju.Sąwreszcienormykonwenansoweomniejszymznaczeniu,takie,które
zaledwiewskazują,jakiepostępowaniejestniewłaściwelubnieodpowiednie53.Tutaj
jakoprzykładwskazaćmożnapowoływaniepremieraspośródczłonkówIzbyGmin,
bardziejwłaściwe,gdyżdającemożliwośćwystępowaniaszefarząduprzedOpozycją,
którejprzywódcyzasiadająwszakwtejwłaśnieizbie.
Jakwspomniano,autoremjedynejkompleksowejtypologiikonwenansówkonsty-
tucyjnychpozostajekanadyjskipolitologA.Heard.Wedługniegoozróżnicowaniu
konwenansów,czyteżoistnieniuróżnychichklas,decydujepięćczynników.Pierwszy
związanyjestzdoniosłościązasadustrojowychwspierającychkonwenanslubzjego
uzasadnieniem.Drugidotyczyzakresukonsensuodnośniedowspierającejnormę
konwenansowązasadyustrojowej.Wstosunkudoniektórychzasadkonsensmoże
byćpowszechny(np.zasadaodpowiedzialnościrząduprzedparlamentem),wstosun-
kudoinnychjestproblematyczny(np.możliwośćaktywnegodziałaniakrólowejlub
gubernatorageneralnegojakoarbitrawraziekryzysupolitycznegolubkonstytucyj-
nego).Trzecimczynnikiemjestpoziomjednomyślnościcodotreścinormykonwe-
nansowej,toznaczynailejestonaprecyzyjnaiprzeztopowszechnieprzyjmowana,
anaileustaleniejejtreścimożestanowićprzedmiotdyskusjiisporów.Czwartyod-
nosisiędotego,wjakimstopniutreśćnormykonwenansowejucieleśniaodpowiednią
zasadęustrojową,czyjestonaściślezwiązanazkonkretnązasadączyteżzwiązek
tenjestluźniejszy.OstatnimzewskazanychprzezA.Heardaczynnikówjestzakres,
wjakimkonwenansesąwspieraneprzezprecedensyustrojowe54.
NapodstawieprzyjętychkryteriówA.Heardzaproponowałwyróżnieniepięciu
kategoriinieformalnychnormkonstytucyjnych55.
Dopierwszejnależećmająnormyposiadającezasadniczeznaczeniedlaustroju
iktóremusząbyćwzwiązkuztymbezwzględnieprzestrzegane.Każdezłamanie
takichnormlubprzekształcenieichtreścimusiałobyprowadzićdoznaczącychzmian
ustrojowych.A.Heardproponujenazywaćjezasadniczymikonwenansami(funda-
mentalconventions),jakoprzykładwskazującobowiązekkorzystaniaprzezgubernato-
rageneralnegoznależnychmuuprawnieńwyłączniezaradąodpowiedzialnychprzed
parlamentemministrów.
Drugągrupękonwenansówautoromawianejtypologiinazywamezokonwe-
nansami(meso-conventions).Należećmajądoniejnormy,którerównieżmusząbyć
bezwzględnieprzestrzegane,alektórychtreśćmożesięzmienić,nieprowadzącdo
zasadniczychprzeobrażeńustroju56.Gdybywięcnaprzykładgubernatorgeneralny
powoływanybyłprzezkrólowązaradęniepremiera–jaktojestobecnie–alecałego
gabinetu,zasadniczanormanieuległabyzmianie,mimoprzekształceniajejtreści.
53J.P
.Mackintosh,TeBritishCabinet,Methuen&Co.Ltd,London1981,s.20.
54A.Heard,RecognizingtheVarietyAmongConventions,„CanadianJournalofPoliticalScience”,
1988,vol.21,no.1,ss.68in.
55Zob.Ibidem,ss.72–76.
56Dwiepierwszekategoriepokrywająsięwięcwłaściwiezdwiemapierwszymigrupaminormkon-
wenansowychwyróżnionymiprzezJ.P
.Mackintosha.
