Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
CZĘŚĆPIERWSZA.
AleksanderWielki
iwielokrotniejeprzerabiano.Mamyconajmniejpięćwersjigreckich,atakże
tłumaczenianawielejęzyków(łaciński,syryjski,koptyjski,arabski,etiopski,
perskiitd.).ŚredniowieczeznałoAleksandraprzedewszystkimzRomansu,
dopierowdobieRenesansuodkrytoAleksandrahistorycznego.
Prezentacjapowyższychźródełnasuwakilkawniosków.Otoautorzydzieł,
którepowstałyzaczasówpierwszegopokoleniapowyprawie,zawarliwnich
ogromnąilośćinformacji,niezawsze,coprawda,rzetelnych,gdyżdeformowała
jekrólewskapropaganda,zachwytnadosobąWodzalubnienawiśćdoniego
ijegonastępców(zaczynaliwszakkarieręjeszczezażyciaMacedończyka).Ztej
masydanychźródła,jakimidysponujemydzisiaj,czerpaływrozmaitysposób,
jednakniekończącesięsporyoszczegółoweokreślenieowychzależnościwska-
zują,żeniejesttozadanie,przynaszymobecnymstaniewiedzy,możliwedo
wykonaniawewszystkichprzypadkach.Wtejsytuacjipoprawnametodycznie
postawapoleganabraniupoduwagęwszystkichprzekazów(zwyłączeniem
jedynieRomansu),niezależnieodichpochodzenia.Następnienależyjepoddawać
szczegółowejkrytyce,wdrodzeanalizywewnętrznejporównującwersjeoraz
zestawiającjeztym,cowiemyoMacedoniiikrainachWschodu.Równieistotna
jestsystematycznakonfrontacjanaszychinformacjizmapą(ważnazwłaszcza
przyzagadnieniachmilitarnych).Takadrobiazgowaanalizatekstówmusibyć
dokonywanatakżeiwtedy,gdyźródłapodająinformacjezgodne,ponieważ
konsensusniejestsamwsobiedowodemprawdy,gdyżbłądmożepochodzić
zprzekazuwielceodległegowczasie.Niezawszeteż,jeślijednemuhistorykowi
udowodnimybłąd,możemyspokojnieprzyjąć,żedrugimarację–wszakobaj
mogąsięmylić.
Tenstanźródełtłumaczynam,dlaczego,choćpodstawowyzrąbfaktówod-
noszącychsiędoAleksandraijegopokoleniazostałustalony,poprzejściudo
szczegółowegowykładuzmuszenijesteśmydosnuciahipotez.Jaktoczęstobywa
wbadaniachnadstarożytnością,oprzyjęciubądźodrzuceniuczyjegośpomysłu
decydujekoherentnośćwyłaniającegosięzeńobrazuprzeszłości,aniewartość
materiałuużytegodojegotworzenia,bowiększośćinformacjizawartychwźród-
łachmożebyćpodanawwątpliwość(tojestcirculusvitiosus,alecozrobić?).
Stwarzatodogodnepoledlaswoistejuczonejekwilibrystyki,dlapomysłów
szalonych,dlapowrotówdointerpretacjiodrzuconychiskompromitowanych.
Niewspominałamdotądoanegdotach,którychznamybardzowiele,zwła-
szczazbiografiiPlutarcha.Jesttomateriał,któryztrudemtylkopoddajesię
historycznejanalizie.Starożytniniewymagaliodanegdot,bybyłyzgodnezrze-
czywistością,wystarczałoim,żerysowałysylwetkiludziiwydarzeniawsposób
prawdopodobny(przyczymchodziłooprawdopodobieństwowodczuciuautora,
atomogłobyćbardzoodległeodrealiówopisywanejepoki,zczegopisarze
antyczniwogóleniezdawalisobiesprawy).Anegdotymusiałypowstawaćjuż
podczaswyprawy,aletworzonojeipóźniej.Nieistniejesposóbumożliwiający
rozdzielenieichnahistoryjkiułożonezażyciaAleksandraite,któretworzyli
autorzypiszącyznaczniepóźniej.Stądhistoryktylkowyjątkowomożewyko-
rzystywaćzawartewnichinformacje.Taksformułowanazasadawydajesię
