Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Źródła
35
wogóleczytałwiele,donapisaniabiografiiAleksandrawykorzystałzatem
mnóstworozmaitychutworów,którychdaneiinterpretacjestaraniewymieszał.
Specyficznypunktwidzeniabiografaskłaniałgodointeresowaniasięnajróżniej-
szymikwestiami,którehistorykówskupionychnamilitariachmniejobchodziły,
zarazemjednakdydaktyzmnarzucałmuniedogodną(znaszegopunktuwi-
dzenia)perspektywę.Plutarchjesttakżeautoremutworu–zaliczanegodogrupy
Pismmoralnych/Moraliów(Ethika
´)–którywstyluretorycznychpopisówrozważa
kwestię,czywżyciukrólaiwjegodokonaniachważniejszabyłacnota(arete
´)czy
fortuna(ty
´che).DziełkoznanejestpodtytułemOszczęściuczydzielnościAleksandra
(DeAlexandriMagnifortunaautvirtute,Perźte
´sAleksa
´ndrouty
´chese
´arete
´s).
BadaczedziejówAleksandra,dającpierwszeństwoArrianowi,przekazyDio-
dora,KurcjuszaRufusaiJustynanazwaliwulgatą(jużsamterminmasens
wartościujący!).Wskazywano,żewwielusprawachprzynosząonepodobne
informacje,sądzonoprzytym,żewywodząsięprzedewszystkimodKlejtarchosa
(choćniekonieczniewprost,podejrzewanobowiem,żezarównoKurcjuszRufus,
jakiPompejuszTrogusczerpaliswąwiedzęzdziełaaleksandryjskiegohistoryka
Timagenesa,októrymnicniewiemyiktóregodziełobywaczęstoprzedmiotem
pozbawionychpodstawspekulacji).Jednakwszystkichtychautorówrównie
wieledzieli,cołączy,ijestoczywiste,żekorzystalitakżezróżnychźródeł.
KrytyceArrianatowarzyszyzazwyczajpodkreślaniewartościprzekazówzjego
pracąkontrastujących.
UczenisięgająniekiedypoutworypochodzącezIV-Vw.n.e.:Zarysdziejów
AleksandraWielkiego(EpitomarerumgestarumAlexandriMagni;odśmierciDariusza
domomentuspływuIndusem)orazKsięgaośmierciitestamencieAleksandra(Liber
demortetestamentoqueAlexandri),obazachowanewrękopisiezMetzistądna-
zwane„epitomamizMetz”(epitomaeMettenses).Autorpierwszegoprzekazu
szedłzatradycjąwulgaty,alewartośćjegodziełaograniczajązjednejstronysilny
skrót,azdrugiej–lukiwnarracjizamierzoneprzezhistoryka(np.niema
wogólemowyokonflikciemiędzyAleksandremijegootoczeniem).Natomiast
opowieśćośmiercikróla,ułożonaprzezinnegoautorawnieznanychokolicz-
nościach,bliższajestutworowi,októrymniżej,tj.RomansowioAleksandrze
wjegowczesnejpostaci.
NakoniectejprezentacjipismpoświęconychAleksandrowiwypadawspo-
mniećodzielezupełnieodmiennym,zatytułowanymŻycieiczynyAleksandraMa-
cedończyka.UczenidzisiejsiokreślająjemianemRomansuoAleksandrze.Najstar-
szawersjagrecka,jakąposiadamy,powstaławIIIw.n.e.,jednakujejpodstaw
leżytekstowielewcześniejszy,stworzonywAleksandriiok.200r.p.n.e.
AleksanderwedletegoprzekazubyłsynemegipskiegowładcyNektanebo,który
uciekłprzedPersamidoMacedoniiitamspłodziłzOlimpiasprzyszłego
Zdobywcę.Dziejejegożycia,opowiedzianewsposóbodbiegającyodprzyjętej
wutworachhistoriograficznychkonwencji,pełnesąfantastycznych,wręczbaś-
niowychepizodów(jakwyprawadokrainywiecznegomrokuinadnomorza).
Autortegoutworupozostajenieznany,aodczasówRenesansuprzyjęłosięna-
zywaćgoPseudo-Kallisthenesem.Dziełocieszyłosięniezmiernympowodzeniem
