Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
CzęśćI.Praworzymskieijegorolawrozwojueuropejskiejkulturyprawnej
*
ULekcjata[scil.historiiwszystkichpraw],sądzę,iżbędziepożytecz-
niejsza,niżktórąpodimieniemprawacywilnego[scil.prawarzymskiego]
dawanoiktóranudziłamłódźwyliczaniemprawtejRzplitej,któradawno
upadła.(...)Prawostarorzymskiezgruntuzaniedbanebyćpowinno”.
(H.Kołłątaj,wrękopisieBibliotekiJagiellońskiej5171/31)
*
UAlewbrewtymwszystkimniedostatkom[prawarzymskiego]nie
ulegawątpliwości,żetowłaśnienaprawierzymskimnależyoprzećnaukę
prawaiżeprawnik,którybypoznałtylkoprawaswegokrajuinienauczył
sięprawarzymskiego,pozostałbynacałeżycieczłowiekiempowierzchow-
nym.Wydajenamsięzresztą,żektośtakiwogóleniebyłbyprawoznawcą
(jurisconsulte),lecztylkomiernympraktykiemprawa”.
(D.Diderot,Encyclopédie,t.5,s.141,
artykułJurisprudence–autorA.G.Boucherd’Argis)
*
UNiektórzyzdająsięubolewać,żewpoddanympoddyskusjęprojek-
ciekodeksucywilnegobrakwielkichkoncepcji.Skarżąsię,żewidaćwnim
powrótdoprawarzymskiego.(...)Niemylimysię–Obywateleustawo-
dawcy–zbytśmiałanowośćjestczęstojedynieolśniewającymbłędem,
któregopołyskjestpodobnydoprochu,uderzającegotosamomiejsce,
któreoświetlił.(...)Noweteoriesąjedyniesystemamistworzonymiprzez
jednostki;dawnemaksymywyrażająduchawieków”.
(J.E.M.Portalis,wybitnyprawnikfrancuski,
jedenztwórcówKodeksuNapoleona,
przemówieniew:Corpslégislatifzdnia21listopada1801r.)
*
UPrzygotowujesięnoweustawodawstwocywilne.LudowyKomisa-
riatSprawiedliwości«płyniezprądem»widzęto.Aobowiązanyjestwal-
czyćprzeciwprądowi.Nieprzejmowaćstaregoburżuazyjnegopojęcia
prawacywilnego(niedaćsięnabieraćtępymiburżuazyjnymstarympraw-
nikom,którzyjeprzejmują),leczkształtowaćnowe.NieulegaćLudowemu
KomisariatowiSprawZagranicznych,który«zobowiązku»stoinastanowi-
sku«przystosowaniadoEuropy»,leczwalczyćztymstanowiskiem,usta-
nawiającnoweprawocywilne,nowystosunekdo«prywatnych»umów
itp.Myniczego«prywatnego»nieuznajemy,dlanaswszystkocodotyczy
26
