Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Praworzymskie
waniaprawarzymskiegojakopewnejidei,którejnietrzebabyłorozumieć,
alenależałozniąwalczyć.
Poupadkusocjalizmurealnegozaczętopowracać(wtychpaństwach,
wktórychnastąpiłoodejścieodtradycjiromanistycznej)doideioparcia
ustawodawstwanapodstawachwywodzącychsięzprawarzymskiego.
Zaczętorównieżprzywracaćnauczanieprawarzymskiegonauniwersy-
teckichstudiachprawniczych.
Nieznaczytojednak,żewszyscyoperującywdyskusjachterminem
Upraworzymskie”mająświadomośćrzeczywistychrozwiązańprzezto
prawoprzyjętych.
TerminUpraworzymskie”używanybywawrozmaitychznacze-
niach,budziteżczęstosprzeczneskojarzenia.WłoskiuczonyRiccardo
Orestanopodajeażsześćznaczeńtegoterminu:1)prawostarożytnego
Rzymu,którerozwijałosięiobowiązywałoodnajdawniejszychznanych
nampomnikówprawnychRzymu(główniewydanejwpołowieVwieku
p.n.e.ustawyXIItablic),ażdokodyfikacjidokonanejwpołowieVIwieku
n.e.przezJustyniana;2)tradycjaromanistycznawhistoriiformowaniasię
prawodawstw(głównieeuropejskich)opartychnaprawierzymskimsko-
dyfikowanymprzezJustyniana;3)Uprawopowszechne”(iuscommune),
tojestsystemprawnystworzonywśredniowiecznejEuropienagruncie
m.in.prawarzymskiego,któryoddziaływałnapraktykęidoktrynęprawną
licznychpaństweuropejskich;4)Upandektystyka”(ususmodernuspandecta-
rum),traktowanajakonowoczesnepraworzymskie.Tenkierunekbadań
nadprawemrzymskimosiągnąłsweapogeumwXIX-wiecznejniemiec-
kiejszkolehistorycznej,którawypracowała,najegopodstawieiwopar-
ciuozałożeniaracjonalizmu,naturalizmuprawnegoiliberalizmu,szereg
konstrukcjiteoretycznychipraktycznychważnychdladzisiejszejnauki
prawacywilnego;5)naukaprawarzymskiego,rozwijanajakodyscyplina
naukowaiprzedmiotnauczaniawuniwersytetach.
RiccardoOrestanowyróżniajeszczejedno,szósteznaczenieterminu
Upraworzymskie”rozumianejakoUromanizm”(włoskieromanesimo).Au-
tortenrozumietupraworzymskiejakoUideęnieodpowiadającążadnemu
konkretnemuporządkowiprawnemu,którajestjedyniehipostaząlicz-
nychiróżnorodnychdążeń,któreposługująsięwprawdziepojęciempra-
warzymskiego,alerozumiejąjenaswój,naogółraczejdowolny,sposób.
Takrozumiane«praworzymskie»służyćmożedoróżnychcelów:czasem
jestideą,dziękiktórejmożnasięwzmocnić–wtedyteżchwalisięjegłośno
iwypisujenasztandarach;czasemzaśjesttylkosynonimemzłegoprawa,
23
