Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałIV:Triumfzasadynarodowej
83
dziesięciukrajidziekurównipochyłejcorazrozpaczliwiej,wśródcorazbar-
dziejszalejącychzobustronnamiętności.Dokądzajdzie?”238.Zaszedłwraz
zcałąmonarchiąnaddunajskąnaskrajwojennejprzepaści.
WielkaWojna-jakzauważaAnnaV.Wendland-stałasiępotężnymkata-
lizatoremkonfliktównarodowościowychwprowincji,aletakżeareną,naktórej
poszczególneruchynarodowemogłyskrystalizowaćswojeprogramyicele239.
Polscypatriociostatecznieuznaliwówczas,żewizjawspólnotygalicyjskiej
(zpolskąprzewagą)wramachwspólnotyobywateliimperiumHabsburgów
jestznaczniemniejatrakcyjnaniżideaGalicjijakopolskiegoPiemontu(nie
tylkowkulturalnymipolitycznym,leczrównieżmilitarnymsensie),awkońcu
ideaniepodległej,zjednoczonejPolski.Podobnieuznalipatriociukraińscy,
ztym,oczywiście,żemarzylioautonomiiswojego-ukraińskiego-Piemontu,
czyliwschodniejGalicji,wmonarchii,apotemoniezależnympaństwie.Żydzi
wczasiewojnydoświadczylinieznanejwcześniejwregionieprzemocy.Znawca
zagadnieniaAlexanderV.Prusintwierdzi,żetowłaśniewtymokresiegalicyjscy
PolacyiUkraińcyodwrogościdoŻydówmotywowanejraczejsocjoekonomicz-
nieprzeszlifinalniedoantysemityzmurozumianegojakonksenofobicznaideo-
logiamas”.WrezultaciewieluŻydówutwierdziłosięwprzekonaniu,żetylko
presjawywieranazzewnątrz-zwłaszczanastronępolską-zagwarantujeim
prawanarodoweiobywatelskie,awielusyjonistówcorazgorliwiejroiłoowła-
snej,przyobleczonejwkształtpaństwowyZiemiObiecanejwPalestynie240.
PolacyiUkraińcywyszlizWielkiejWojnyzeskonkretyzowanymi,alecał-
kowicieprzeciwstawnymiwizjamiwschodniejGalicji,czylinajbardziejspor-
nejczęściprowincji.Pierwsiuważalijązaniezaprzeczalnączęśćprzyszłej
RzeczpospolitejiprojektowalijakowschodniąMałopolskę,drudzypostrze-
galizaśjakoprzyszłązachodniąUkrainęlubnawetczęśćprzyszłejUkrainy
zjednoczonej.Kiedyimperiumhabsburskie-wktóregołonienarastałkon-
fliktpolsko-ukraińsko-żydowski,alektóredostarczałoteżpokojowychśrod-
kówjegorozładowywanianadrodzeprawnej-awięckiedyowoimpe-
riumupadło,sprzecznośćwymienionychwizjistałasiętriggeremkolejnej
wojny:międzyPolakamiaUkraińcami241.Żydziusiłowalizachowaćwniej
238W.Feldman,dz.cyt.,t.2,s.361.
239A.V.Wendland,NeighborsasBetrayers.Nationalization,RemembrancePolicy,andthe
UrbanPublicSphereinL’viv,w:Galicia.AMulticulturedLand...,s.143,153.
240A.V.Prusin,NationalizingaBorderland.War,Ethnicity,andAnti-JewishViolencein
EastGalicia,1914-1920,Tuscaloosa2005,s.74n.
241Pokrachumonarchii,awszczególnościpoIIwojnieświatowejhistorycyzróżnych
krajówstawialipytanie,czyrozpadAustro-Węgierprzyniósłnarodomniegdyśtammiesz-
kającymwięcejkorzyści,czyszkody.PrzypominatędyskusjęH.Wereszycki,stwierdzając:
nustrójmonarchiiposiadałdobreikorzystnestronydlawszystkichnarodowościwchodzących
wskładAustriiwokresiejejrządówliberalnychikonstytucyjnych.Bezwątpieniaprzynależność
dowielkiegomocarstwastwarzałamożliwościrozwoju,którepotemsiłąrzeczyzmniejszałysię
