Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałIV:Triumfzasadynarodowej
81
adużopóźniejzapomocŻydomwokupowanymprzezNiemcówKrakowie
trafiłdoAuschwitz.Ludziepokrojuwymienionych,aprzecieżniebyłoich
wGalicjimało,niedawalisięzamknąćwjednymzkręgówkulturowych
narodów,którezamieszkiwałyprowincję.Siłąrzeczyzatemdoprowadzali
dodyfuzjimiędzynimi.
Tewszystkieokolicznościniezmieniająwszakżezasadniczegofaktu:wraz
zestarzeniemsięGalicji,przedewszystkimwdwóchostatnichdekadachjejist-
nienia,galicyjskiespołeczeństwowcorazwiększymstopniuulegałonastrojom
nacjonalistycznym.MożnazgodzićsięzJudsonem,którytwierdzi,żewodnie-
sieniudoimperiumHabsburgówwniemalcałymXIXstuleciunależymówić
nieoantagonizmachnarodowościowychobejmującychcałepopulacje,lecz
okonfliktachnacjonalistów230.Wistociebowiemkiedyw1848r.napięcia
polsko-ukraińskiestałysięsprawąpolityczną,wkolizjętaknaprawdęweszły
zjednejstronygrupaszlachty,zdrugiejzaśwąskagrupainteligencjirusiń-
skiej.Przezkilkadekadnacjonalizmrozniecałgrupoweemocjewczasiespi-
sówludnościlubwyborów,bywało,żedominowałwdyskursiemedialnym
iżyciupublicznym,alegdynadzwyczajnasytuacjaprzemijała,aludziewra-
calidocodziennejegzystencji,schodziłnadalszyplan.PółwiekupoWiośnie
LudówwaśniemiędzynarodamizamieszkującymiGalicjęobjęłyjednaktak
dużyprocentspołeczeństwaitakróżnegrupyspołeczne-włączająctesytu-
ującesięponiżejtradycyjniezaangażowanejpolitycznieszlachtyiinteligen-
cji-żeprzestałymiećone(owewaśnie)mniejszościowycharakter.Zauważa
toOrestSubtelny,gdypiszeoPolakachiUkraińcach:nNapoczątkuXXwieku,
kiedyobiestronyzmobilizowałyswojespołeczności,konfliktpolsko-ukraiński
zwalkidwóchnarodowychelitwyrósłwnasilającesięzagrożeniekonfron-
tacjipomiędzydwiemanarodowymispołecznościami”231.Wrazzrozwojem
nowoczesnegoantysemityzmuisyjonizmuprawdatazaczęławcorazwięk-
szymstopniudotyczyćnietylkostosunkówmiędzywymienionymi,najbar-
dziejzantagonizowanymigrupaminarodowymiwregionie,leczrównieżrelacji
międzyowymigrupamiaŻydami.
GalicyjscyPolacy,UkraińcyiŻydziżyliwpostępującejizolacji-raczej
zwyboruniżkonieczności-nietylkonaareniepolitycznej,leczrów-
nieżnagruncienapozórnieupolitycznionegożyciacodziennego.Historyk
MaciejJanowskianalizujepowstaniespołeczeństwaobywatelskiegooraz
sferypublicznejwautonomicznejGalicji,którebyłouwarunkowaneliberal-
nymkonstytucjonalizmemAustro-Węgieridokonałosiępomimobiedyoraz
ekonomicznegozacofaniaprowincji.Owospołeczeństwoiowaprzestrzeń-
corównieżodnotowujebadacz-ulegałyjednakcorazgłębszympodziałom
230P.M.Judson,ImperiumHabsburgów...,s.270.
231O.Subtelny,Ukraine.AHistory,wyd.4,Toronto-Bufalo-London2009,s.330(przeł.J.W.).
