Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
66
Częśćwprowadzająca:GalicjawAustrii
Przytoczyłamtęobszernąwypowiedź,ponieważnaświetlaonaambiwalen-
cjępołożenianarodowego,acozatymidzie:identyfikacjinarodowejPolaków
wGalicjipo1867r.Autonomiagalicyjskaorazprerogatywyprzedstawicieli
narodupolskiegowregionie-ostatniozwróciłnatouwagęLarryWolf167-
byłyzagwarantowaneprzezlojalnośćgalicyjskichPolakówwobeccesarzaijego
imperium,tasamalojalnośćstanowiłajednakideologicznągranicęowejauto-
nomiiiowychprerogatyw-granicę,którejniemożnabyłobezkarnieprzekra-
czać.PolacytraktowaliautonomicznąGalicjęjaksanktuarium,którepozwalało
naprzechowaniekulturynarodowejwczasachpolitycznegonieistnieniapań-
stwa,tymbardziejżedwieinnejegoczęściznajdowałysiępodbardziejwówczas
represyjnymirządamiRomanowówiHohenzollernów,aletraciliświadomość-
jakmówiotymWysocki-żeposiadanietakiegosanktuariumbyłomożliwe
dziękirezygnacjizdążeńniepodległościowych,przynajmniejelitpolitycznych
prowincji.MieliswójPiemont,leczzapominali,żenajwiększymwrogiemPie-
montubyłaAustria.Tosprawiało,żeprzeciwnikomhabsburskiegolojali-
zmu,azwłaszczapatriotom-obserwatoromzKrólestwaPolskiegoiProwincji
Poznańskiej,ichidentyfikacjanarodowawydawałasiędwuznaczna,jeśliniesłaba.
Zdrugiejwszelakostrony,autonomicznaGalicjawistociemiałapolski
charakter,któryoddająwspomnieniapamiętnikarzaiktóryzasadniczoróżnił
jąodpozostałychdwóchzaborów.RzuciłosiętowoczyTadeuszowiBoyowi
Żeleńskiemu,gdytylko,będącdzieckiem,przeniósłsięzrodzicamizWarszawy
doKrakowa.nInnyklimat,żadnegowidocznegoucisku-Mickiewiczwszkole,
Kościuszkowteatrze,Polskanacodzieńiodświęta”,notowałswojepierwsze
wrażeniazprowincjiautorZnaszlitenkraj?…,nWszystkietamtewarszawskie
pojęciastałysięnaglenieaktualne”,adonwarszawskichpojęć”-dodajmy-
zaliczałtakiesłowa,jaknMoskale,żandarm,Cytadela,Apuchtin”,którespo-
wijałynbeztroskiedzieciństwoatmosferąnieuchwytnejgrozy”168.Wauto-
nomicznejGalicjigrozyzestronyAustriakówniebyło,aninieuchwytnej,
anitymbardziejuchwytnej.Byłyzatooficjalnepolskiepartiepolityczne,
polskieinstytucjespołeczne,polskanaukaikultura.Działałydwapolskie
uniwersytety,wKrakowieiLwowie,atakżeAkademiaUmiejętności,dzięki
którympolscyuczenimoglirozwijaćróżnedziedzinywiedzywwarunkach
zbliżonychdoistniejącychwrenomowanychośrodkachnaukowychwskali
kontynentu.FunkcjonowałyAkademiaSztukPięknychiMuzeumNarodowe
wSukiennicach,któreumożliwiałykultywowaniepolskiejkulturyisztuki
zgodnieznowymitrendamieuropejskimi169.Wszystkotomusiałooddziaływać
167L.Wolf,TeIdeaofGalicia...,s.215.
168T.Żeleński(Boy),Znaszlitenkraj?...iinnewspomnienia,oprac.W.Kopaliński,War-
szawa1956,s.189.
169Przejawypolskiegożyciapolitycznego,społecznego,naukowegoikulturalnegowautono-
micznejGalicjiwyczerpującoopisujeJ.Buszko,Galicja1859-1914.PolskiPiemont?,Warszawa1989.
