Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałIII:Wiernośćnaszejojczyźnieinaszemumiłościwemucesarzowi
63
nieprzychodziłodogłowy,żemogłabysięodrodzićtaka,jakąbyłakiedyś,
okazałasiębowiemdziejowymbankrutem155.Wogólnościtrudnosięztym
zdaniemniezgodzić:mieszkańcyimperiumHabsburgówraczejniepłakali
nadnim,kiedywaliłosięonowgruzy,bopatriotyzmspodznakuczarno-żół-
tejflagipaństwaorazpatriotyzmyspodznakurozmaitychbarwzamieszkują-
cychtopaństwonarodówcorazbardziejsięodsiebieoddalały,przyczymten
pierwszysłabł,atedrugierosływsiłę.Wszczegółachzagadnienieowojest
jednakniecobardziejzłożone.HrabiaFranciszekKsaweryMorstinzcytowa-
nejjużpowieściJosephaRothadługoniemógłrozstaćsięzpopiersiemnJego
Cesarsko-KrólewskiejWysokości”orazideąstarejdobrejAustrii.Ilutakich
MorstinówbyłowniegdysiejszejGalicji?Trudnonatopytaniejednoznacz-
nieodpowiedzieć,alepewnymjest,żewśróddawnychGalicjanzdarzalisię
tacy,którzyprzejawialisentymentyzbliżonedouczućRothowskiegobohatera.
GalicyjscyUkraińcy,którzymarzyliowywalczeniuniepodległościw1918r.,
anieuzyskiwalipomocyzestronyUkrainyNaddnieprzańskiej,szukaliwspar-
ciawWiedniu156.DoWiedniawysłaliswójrządnaemigrację,gdyostatecznie
przegraliwwojniezPolakamiobyłąwschodniąGalicjęrokpóźniej;musieli
teżciepłoonimmyślećzakażdymrazem,gdyporównywalistatuspolityczny,
jakimieliwIIRzeczpospolitej,ztym,jakiosiągnęliwAustriijużw1848r.157
CzęśćżydowskichuchodźcówwojennychzGalicji,choćbyrodzinaSperbera,
kiedyzaczęłobyćjasnym,żeprowincjatrafiwpolskieręce,niezdecydowałasię
wrócićdoswoichdomówistarałasiępozostaćwaustriackiejstolicy,bonie-
zależnieodnowychzagrożeńnichstarykrajstałsięimobcy”158.Stańczycy
wniepodległejPolscemierzylisięztym,żerozwiązanieaustro-polskie-coś,
cowydawałoimsiężelaznąlogiką-okazałosiępomyłką.Łazugaopisuje,jak
wypożyczalizbibliotekstarenumerynCzasu”,zaczytywalisięwpamiętnikach
ilistachzczasówc.k.monarchii159.NawetWincentemuWitosowi,ludo-
wcowiprzecieżitrzykrotnemupremierowiIIRzeczpospolitej,alewswoim
czasieposłowiSejmuKrajowego,potrafiłosięwyrwać,żewięcejwolności
byłowGalicjiniżwPolsceiżerozumiałwzwiązkuztym,iżwolnośćinie-
podległośćtonietosamo160.Wprzypadkuwszystkichtychludziimperium
155A.Kożuchowski,dz.cyt.,s.8.
156ZapatrzeniegalicyjskichpolitykówukraińskichwWiedeńwczasiestarćpolsko-ukraiń-
skichoprowincjęomawiaM.Kozłowski,MiędzySanemaZbruczem.WalkioLwówiGalicję
Wschodnią1918-1919,Kraków1990,s.113.
157ZwracanatouwagęD.Sosnowska.Zdaniembadaczkito,coprzyniosłoUkraińcom
powstanieIIRzeczpospolitej,musiałoimsięwydawaćnkarykaturąwolności”wporównaniu
zwydarzeniamiroku1848(m.in.ZjazdemSłowiańskimwPradze),tebowiemsprawiły,żeuzy-
skalionistatuspodmiotupolitycznego;por.tejże,InnaGalicja...,s.210.
158Por.M.Sperber,dz.cyt.,s.149.
159W.Łazuga,Galicjajako„polski”mit...,s.113.
160Tamże.
