Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
62
Częśćwprowadzająca:GalicjawAustrii
przezMarshęL.Rozenblit150,wskazująnato,żeżydowscyuchodźcyzGalicji
długo,właściwiedokońcawojny,kierowalisięwstronęWiednia,szuka-
jącratunkuprzezprzyfrontowymiopresjami.JaktoująłSperber,zczasem
corazczęściejzadawalisobiejednakpytanie,czynowaojczyznaokażesiędla
nichprzyjaznymkrajem151.
Podwzględemsiłyidługościtrwanialojalnościwobecdomuorazimperium
RakuskiegoprzebijaliŻydówwGalicjitylkopolscykonserwatyści.Wybuch
wojnyskupiłwprawdzieprzyAustriiwszystkiepolskiestronnictwapolityczne-
odkonserwatystówposocjalistów-czegowyrazembyłpierwotnyskład
NaczelnegoKomitetuNarodowego.Przebiegdziałańwojennychunaocznił
jednakPolakomsłabośćmilitarnąmonarchii,jejzależnośćodNiemiecinie-
chęćdojednoznacznegozaangażowaniasięwsprawępolską.Wrezultaciesze-
regizwolennikówAustriiiHabsburgówzaczęłytopnieć.Najwcześniejopuścili
jenarodowidemokraciiPodolacy,potemludowcyisocjaliści.Głosamitych
właśniesiłpolitycznych16maja1917r.KołoPolskieprzyjęłosłynnąrezolucję
WłodzimierzaTetmajeramówiącą,żenjedynymdążeniemnarodupolskiego
jestodzyskaniezjednoczonej,niepodległejPolskizdostępemdomorza”152.
Konserwatyścijejniepoparli,nCzas”pisałoniejjakonpozbawionymreflek-
sji”epizodzie153.TraktatbrzeskibyłdlaStańczyków-jakdlacałegośro-
dowiskapolskiego-szokiempolitycznym,alenawetpo9lutego1918r.
wieluznichniepotrafiłozerwaćzHabsburgami.Tacyludzie,jakMichał
Bobrzyński,WładysławLeopoldJaworskiczyLeonBilińskiwracalidokon-
cepcjiaustriacko-polskiejuniipersonalnejniemaldoostatnichdniwojny.
Gdyw1918r.kolejnenarodymonarchiinaddunajskiejogłaszałymanifesty
niepodległości,Polacy-15października-oświadczyli,żenuważająsię[ś]
zaprzynależnychiobywateliwolnegoizjednoczonego,niezawisłegopaństwa
polskiego”.Konserwatyścizprzyjęciemtejproklamacjizwlekalinajdłużej.
Bilińskiwmiejscuopuszczeniawpowyższymcytaciewstawiłwymownesłowo:
nrównież”(niem.auch).Później-jakpodajeŁazuga-nazywanogowzwiązku
ztymnauch-Pole”154.
AdamKożuchowskiwpracyPośmiertnedziejeAustro-Węgiertwierdzi,
żekiedymonarchiazniknęłazgronapaństwistniejącychnikomuwłaściwie
150M.L.Rozenblit,ReconstructingaNationalIdentity.TeJewsofHabsburgAustriaDur-
ingWorldWarI,Oxford-NewYork2001,zwł.s.128-161.
151Por.M.Sperber,God’sWaterCarriers,przeł.J.Neugroschel,wstępE.Wiesel,New
York1987,s.149.
152Por.L.Mroczka,GalicjirozstaniezAustrią.Zarysmonografczny,Kraków1990,s.21-22.
153RzeczrelacjonujeW.Łazuga,OstatniStańczyk.MichałBobrzyński-portretkonser-
watysty,Toruń2005,s.203.
154Badaczprzywołujeówepizod,powołującsięnarelacjęIgnacegoDaszyńskiego;
por.W.Łazuga,Kalkulować…,s.391.
