Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
52
Częśćwprowadzająca:GalicjawAustrii
ostatnichdwóchdekadzaczętopatrzećnapaństwoHabsburgówbardziej
ponadnarodowoiporównawczo.Wskazywano,żedwubiegunowekatego-
rie,wramachktórychnaogółjeumieszczano,pozostająwskomplikowa-
nychzwiązkach,choćbyregion-imperium.Jaknadmieniłamwpoprzednim
rozdziale,wielumieszkańcówmonarchiiwpóźnymXIXiwczesnymXXw.
doświadczałoimplementacjipolitykipaństwowejnapoziomieregionu(jeśli
nienadalnapoziomielokalności),toichzregionemzespalało,alepośred-
niołączyłoichrównieżzpaństwem,czyniącjegoobywatelami,nawetwdale-
kich,prowincjonalnychzakątkach.Kategoriitegotypujestwięcej:mozaika
etniczna/narodowa-homogeniczność,narodowość-obywatelstwo,demokracja-
-absolutyzm,federacyjnośćiautonomia-centralizmśPrzekroczenieichkon-
tradykcyjnościpozwoliłohistorykomwydobyćnapierwszyplanto,cowimpe-
riumHabsburgówwspólne,ogólneorazzainicjowaćbodajnajbardziejpomy-
słowąiświeżąrefleksjęnadowymimperium.
Jednąznajnowszychrozprawsytuującychsięwtymnurciehistoriogra-
ficznymjestksiążkaPieteraM.JudsonapodznamiennymtytułemImperium
Habsburgów.Wspólnotanarodów111,opublikowanaw2016r.Badacz,jaksam
mówi,skupiasięnnawzajemnychrelacjachpaństwaispołeczeństwa,analizu-
jąckonstruowaniemonarchiiodgóryioddołu”112.Pokazuje,innymisłowy,
dwawieloaspektowopowiązanezjawiska.Zjednejstrony,wpływinstytucji
imperialnych,pragmatykiadministracyjnejipolitykikulturalnejnamode-
lowaniewspólnotlokalnychiregionalnychodkońcaXVIIIdopierwszego
dziesięcioleciaXXw.Zdrugiejstrony,współdziałaniespołecznościlokalnych
iregionalnychzwładzamihabsburskimiwbudowieimperium,zaangażowa-
nieowychspołecznościwjednoczącenapoziomieogólnopaństwowymdzia-
łaniaiinstytucje-aleiwykorzystywanietychostatnichdowłasnychcelów-
naprzestrzenitegosamegoczasu.Ówskomplikowanyproceskonstruowania
monarchiidałjejpoddanym,potemobywatelom,wspólnedoświadczenie
przekraczającepodziałyjęzykowe,wyznanioweiterytorialne.Wrezultacie-
przekonujeJudson-stworzyłtrwałewięzyłącząceludyśrodkowoeuropejskie
iutrzymującesięwlokalnychstrukturachpaństwsukcesyjnych-zazwyczaj
kunieukontentowaniuichwładz-nawetpoWielkiejWojnie113.
KsiążkaJudsonanietraktujebezpośredniooGalicji,alejejtezymożna
złatwościądoniejodnieść.ReformyMariiTeresyiJózefaIIwprowincji,
choćbudziłyopórzwolennikówwspólnotyopartejnahierarchiiprzywilejów
111Takzatytułowanyjestpolskojęzycznyprzekładrozprawy.Woryginalenosionanie
mniejznaczący,choćniecoodmiennytytuł;por.P.M.Judson,TeHabsburgEmpire.ANew
History,Cambridge-London2016.
112Tegoż,ImperiumHabsburgów...,s.15.
113Por.tamże,s.339.
