Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Otwarcie:Wymyślonakrainaoprzyrodzonejróżnorodności
23
prowincjonalnywynalazek”Habsburgów10stałsiękrajemznaczącym.
Znaczącymjakookreślone(nawetjeślizmienne)terytoriumiwartutrzymania
przyczółekwgranicachimperiumorazznaczącymjakoobszarimplementacji
różnychwizjipolityczno-społecznych-kulturowych,czyli-wedlekonceptu
Wolfa-idea11wkontekścieimperium.Wrócędotychkwestiidalej.
Tymczasemzauważmy,żesztuczniestworzona,wynalezionaw1772r.
Galicjamiałaswojeprzyrodzonecechy.Bodajnajważniejsząznichbyławielo-
kulturowośćiwieloetniczność,którawrazzrozwojemruchównarodowych
ewoluowaławstronęwielonarodowości.Naczympolegałaheterogeniczność
narodowaprowincji?TrzygłównenacjegalicyjskietworzyliPolacy,Ukraińcy
iŻydzi.Odpowiedźwydajesięprosta,choćwistocieznówstanowiwyzwanie.
Próbowałjepodjąćm.in.AntoniSchneider,urodzonyw1825r.Bawarczyk,
habsburskioficeriurzędnik,któryzajmowałsiękomunikacjądrogową
wGalicji,awzwiązkuztymdużopodróżowałpokraju.Wlatachsześćdzie-
siątychrozpocząłpracenadEncyklopedyądokrajoznawstwaGalicyi,monu-
mentalnymwzamyśledziełem,któremiałoujmowaćwporządkualfabe-
tycznymnniemalwszystkiewłaściwościzieminaszej”,charakteryzująctakże
nzamieszkującetęziemięszczepynarodowe,którymWszechmocnośćwszyst-
kieteskarbyoddaławopiekę”12.Zgodnieztym,coSchneideroświadczyłwe
wstępiedoencyklopedii,materiałygromadziłprzezwielelatizebrałwkilku
tysiącachteczek.WśródnichzachowałsięopisstatystycznyGalicjiz1822r.,
opatrzonySokratejskimmottem:nZnajsiebiesamego”iprezentującymno-
gośćgrupzamieszkującychprowincję.
Podwzględempochodzenia-czytamywdokumencie-[Galicjanie-J.W.]toczę-
ściowoSłowianie-doktórychzaliczająsięPolacyiRusini,częściowoMołdawianie,
Niemcy,Ormianie,WęgrzyiSzeklerzy,częściowomieszaninaróżnychludzi,jak
Lipowanie,trochęŻydówadodatkowopewnagrupaCyganów.[ś]Jeślichodzi
oreligię,Galicja,jakcałamonarchiaaustriacka,prezentujeobrazwielkiej,dobrze
uporządkowanejrodziny,wktórejpatriarchaobejmujewszystkiegałęzieztąsamą
miłościąitroską,bezwzględunaróżniceichcharakteruimentalności13.
ZróżnicowanieGalicji-nietylko,leczprzedewszystkimnarodowe
ireligijne-przełożyłosięnawielośćiwielorakośćhasełwEncyklopedyi:
odAbrahamitów(sektydeistówczeskichprzesiedlonychdoGalicjizaJózefaII)
10L.Wolf,InventingGalicia...,s.818(przeł.J.W.).
11Tegoż,TeIdeaofGalicia.HistoryandFantasyinHabsburgPoliticalCulture,Stanford
2010.Poopracowaniuniniejszejczęściksiążkiukazałsięprzekładrozprawynajęzykpolski:Idea
Galicji.HistoriaifantazjawkulturzepolitycznejHabsburgów,przeł.T.Bieroń,Kraków2020.
12A.Schneider,EncyklopedyadokrajoznawstwaGalicyi,t.1,Lwów1871,s.VI.
13ArchiwumPaństwowewKrakowie,TekiSchneidra,nr515,Gedrängtestatistische
ÜbersichtdesKönigreichesGalizien(1822).
