Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WPROWADZENIE
StądteżBaumanupatrywałmożliwośćzaistnieniaHolocaustu
wniektórychaspektachnowoczesności–np.wbiurokratyzacjiżycia
społecznego,pojawieniusięfunkcjonalnegopodziałupracyczyteż
wzastąpieniuodpowiedzialnościmoralnejodpowiedzialnościąwyko-
nawczą.Piszącorolibiurokracji,stwierdzał:
AdministracjaprzyczyniłasiędorealizacjiHolocaustunietylko
właściwymisobiemożliwościamiiumiejętnością,alerównieżdzięki
swoimwrodzonymwadom.Tendencjekażdejadministracjidotracenia
zoczuceludziałania,byskupićsięwyłącznienaśrodkachjegorealiza-
cji,zostałyjużopisane(…).Administracjanazistowskaniestanowiła
tuwyjątku.Razuruchomiona,maszynaunicestwieniadziałałajużwłas-
nymrozpędem;imlepszeosiągaławynikiwoczyszczaniupodległych
sobieterytoriówzŻydów,tymbardziejaktywnieposzukiwałanowych
obszarów6.
Czyfaszyzmniemieckibyłdziełem„ideowców”,czyraczej„prag-
matyków”?Czynazwolennikówfaszyzmuwiększywpływmiałyich
interesy,czyteżraczejichkulturaizwiązanezniąwartości?Cospo-
wodowałoiumożliwiłorozlaniesięfaszyzmunacałąEuropę?Jakie
czynnikikierowałyludźmipopierającymibudowęaryjskiegoimperium
oczyszczonegoz„nieużytecznychchwastów”ludzkich?Dlaczegohitle-
ryzmodniósłtakisukces?Czyzgodanaoddaniewdemokratycznych
wyborachwładzyHitlerowiwypływałazignorancji,cynizmu,obojęt-
ności,chęcikarieryiawansuspołecznego,czyteżzeszczeregoodda-
nia,przekonaniaiwiarywideenazizmu?Tegotypupytania,wbrew
pozornemuhistorycznemuwymiarowi,sąbardzoaktualne.Mogąsię
bowiemodnosićnietylkododwudziestowiecznegofaszyzmu,aletakże
dowszystkichwspółczesnychdoktryn,ruchówipartiipolitycznych.Są
aktualnezarównowaspekciepolitycznym,jakiwewszelkichinnych
sferachdziałalnościczłowieka.
Przekładającwymienionepowyżejpytaniaodnoszącesiędofaszy-
zmunajęzyksocjologiiizachowańwspółczesnychaktorówspołecz-
nych,należałobyspytać:Czyistnieją(jeślitak,tojakie?)czynniki,
któremająjednoznacznąiwyraźnąwartośćeksplanacyjnąwobecobec-
6Z.Bauman,NowoczesnośćiZagłada,przeł.F.Jaszuński,FundacjaKulturalna
12
Masada,Warszawa1992,s.154.
