Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI
Poszukiwaniepodmiotówemancypacyjnych
wnaukachspołecznych
Ktodziśmożeodwoływaćsiędozdobyczyipotęgirozumu,aby
zmieniaćnierozumnewarunkispołeczne?Ktomapotencjałemancypa-
cyjnypozwalającyzanegowaćaktualnewyobrażenianatematekono-
mii,moralnościczypolityki?
Krytycyistniejącychporządkówspołecznychorazposzukiwacze
bardziejsprawiedliwychiracjonalnychsposobówzorganizowania
ludzkiegożyciałączylinadziejenazmianyzróżnymigrupamispołecz-
nymi.Historiamyślispołecznejpokazujedługąlistętych,którzymieli
odgrywaćrolęgrabarzy„starego,odchodzącegoładu”oraznosicieli
nowychwartości.Wzależnościodepokihistorycznej,kontekstukultu-
rowegoipolitycznegoorazproponowanychrozwiązańpotencjałeman-
cypacyjnyprzypisywanybyłróżnymśrodowiskom.
Jakpamiętamy,wklasycznymujęciuMarksatoproletariatmiałbyć
dynamitemrozsadzającymcałystaryporządek.Proletariat,którynie
miał„nicdostraceniapróczswychkajdan”,adozdobyciamiał„cały
świat”.Przypomnijmyteniepopularneizapomnianewdzisiejszej
PolscetezyzManifestukomunistycznego:
Wszystkiedotychczasoweruchybyłyruchamimniejszościlub
winteresiemniejszości.Ruchproletariackijestsamodzielnymruchem
ogromnejwiększościwinteresieogromnejwiększości.Proletariat,naj-
niższawarstwaobecnegospołeczeństwa,niemożesięwydźwignąć,nie
możesięwyprostować,niewysadzającwpowietrzecałejnadbudowy
warstwstanowiącychoficjalnespołeczeństwo1.
1K.Marks,F.Engels,„ManifestPartiiKomunistycznej”,w:idem,Dzieławybrane,
T.1.Wyb.J.Kamieniecki,J.Maciejczyk,S.Opara,przekł.zros.,KsiążkaiWiedza,
Warszawa1981,s.353.
19
