Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WPROWADZENIE
aponadwszystkoasceza.Odznaczalisięciasnymświatopoglądem,
podejrzewaliinienawidziliobcych,wstosunkudoznajomychprze-
jawialiciekawośćizawiśćracjonalizowanąjakooburzeniemoralne,
całeichżycieopierałosięnaskąpstwietakwsferzeekonomicznej,jak
ipsychologicznej”3.
PodobniejakFromm,równieżLipsetwswymklasycznymdziele
wskazujenaklasęśredniąjakobazęspołecznądlafaszyzmu.Mniej
jednakzwracauwaginajejpsychospołecznecechy,abardziejnainte-
resyipozycjęjejczłonkówwspołeczeństwieprzemysłowym.Cisami
ludzie,którzystanowiąelektoratpartiiliberalnych,wpewnychsytu-
acjachmogąpoprzećruchyfaszystowskieiantyparlamentarnypopu-
lizm.„Ruchyte–jakpodkreślałLipset–zaspokajająniektóreztych
samychpotrzebcobardziejkonwencjonalnepartieliberalne:stanowią
ujściedlastratyfikacyjnychnapięćwklasieśredniejwrozwiniętym
systemieprzemysłowym”4.
InnąinterpretacjęfaszyzmuproponowaliHorkheimeriAdorno,dla
którychnazizmniebyłpowrotemdookresubarbarzyństwa,alekon-
sekwentnymucieleśnieniem„racjonalnościpanowania”–rozumuna
panowaniuopartymitylkopanowaniuoddanemu.AutorzyDialektyki
Oświeceniadostrzegaliwinstrumentalizacjirozumunarodzinynowego
mituibarbarzyństwa,któreopanowałoEuropęnapoczątkuXXwieku.
Baumanpodobniewpisujefaszyzmniemieckiwogólnypejzaż
nowoczesności,wktórymistotnąrolęodgrywałanowoczesnainżynie-
riaspołeczna.Państwonowoczesne,stojącenastrażytwardychgranic
międzyporządkiemachaosem,swojągłównąmisjączyniłooddzielanie
właściwychwzorówkulturowych,postaw,zachowań,myśliiwyobra-
żeńodichformniewłaściwych.Promowałojednorodnośćijednolitość,
wktórejniebyłomiejscadlaróżnorodnościiwieloznaczności.Wten
sposóbwwarunkach„zdyskredytowaniaspontaniczności(…)ładstał
sięsynonimemmonopoluwładzy,świadomejkontroliitępieniaopor-
nej«odmienności»”5.
3Ibidem,s.202.
4S.M.Lipset,Homopoliticus.Społecznepodstawypolityki,przeł.G.Dziurdzik-
-Kraśniewska,WydawnictwoNaukowePWN,Warszawa1995,s.145.
5Z.Bauman,Wieloznacznośćnowoczesna,nowoczesnośćwieloznaczna,przeł.
J.Bauman,WydawnictwoNaukowePWN,Warszawa1995,s.202.
11
