Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.2.PierwszapołowaXXwieku
45
Cage’adźwiękiiszmery,ciszaihałas,materiałnaturalnyisyntetyczny
stanowiłyrównoprawneelementywspólnejprzestrzenimuzycznej.
Jednymzeźródełeuropejskichpostfuturystycznychideibrzmieniowych
byłakoncepcjaKlangfarbenmelodie,sformułowanaok.1911r.przezArnolda
Sch"
onberga43.Sposóbnazapewnienielogikiprzebiegumuzycznegopoprzez
następstwolubtransformacjębarwdźwiękowychzaprezentowałpraktycz-
niewtrzecimzeswychFunfOrchesterstuckeop.16(1909)zatytułowanym
Farben.Spośródtrzechgłównychparametrówdźwiękumuzycznego:wysoko-
ści,barwyigłośności,wyróżniłkompozytorbarwę,przewidującmożliwość
stworzeniaanalogicznychdowysokościowych,wzorcówjejprogresji44.Udo-
wodniono,żeFarbentoodstronykonstrukcyjnejkanonrozpościerającysię
powolinaprzestrzeni44taktów45.Jednakżejęzykrytmicznytejkompozycji
niewykazujestrukturykanonicznej;słyszalnesątylko,zgodniezintencją
Sch"
onberga,subtelnezmianybarwy.Utwórzaczynasięodakorduoparte-
gonadźwiękachC–Gis–H–E–A(por.przykład2.7).Powracaonponownie
wśrodkuutworuorazwjegozakończeniu,dziękiczemustajesięswoistym
punktemodniesieniadlainnychkształtówdźwiękowychtejkompozycji.
Przykład207:ArnoldSch¨
onberg,FunfOrchesterstuckeop.16,cz.IIIFarben,t.1–3
43HelenaPoldiajewa(Brzmienioweodkrycia...,s.13)przypomina,żerównolegle
doKlangfarbenmelodiepojawiłosięwśrodowiskurosyjskiejawangardypojęcieDharmo-
niibarw”,zdefiniowaneprzezLeonidaSabaniejewajakopróbazbliżeniaharmonikido
pojęciabarwy,jaknaprzykładwnowejharmoniceSkriabina,któraDskładasięztych
samychtonówpobocznych,cobarwybrzmieniowe”(por.LeonidSabaniejew,EBolIci-
garmoniqeskogosozercani-,
,,Muzykaljny˘
isovremennik”1915nr3,s.22.
44ArnoldSch¨
onberg,TheoryofHarmony,tłum.RoyE.Carter,Berkeley–LosAnge-
les:UniversityofCaliforniaPress,1978,s.421.
45Por.np.JohnRahn,BasicAtonalTheory,NewYork:SchirmerBooks1980,
s.59–73.CharlesBurkhart,Schoenberg,sFarben:AnAnalysisofOp.16,No.3,DPer-
spectivesofNewMusic”1974vol.12,nr1/2,s.141–172.
