Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
44
Rozdział2.Emancypacjabrzmieniawmuzyce
zakresniskichiwysokichrejestrów;noweefektyharmoniczneosiągalnewwyni-
kuniemożliwejterazkombinacjialikwotów;uzyskaniedowolnegozróżnicowania
barwy,połączeńdźwiękowych,nowejdynamikidalekowykraczającejpozapo-
ziomdzisiejszejorkiestry;poczucieprojekcjidźwiękuwprzestrzenizapomocą
jegoemisjiwjakiejkolwiekczęścilubwwieluczęściachsali[...];krzyżującesię,
wzajemnieniezależnerytmyujętesymultaniczniebądź[...]Dkontrapunktycznie”,
albowiemmaszynabyłabyzdolnaartykułowaćdowolnąliczbęwymaganychnut,
dowolnyichpodział,opuszczenielubichułamek—wszystkotowdanejjednostce
miarybądźczasu,czegoniejestwstanieosiągnąćczłowiek40.
DlaVar`
ese’aorkiestracjabyłaesencjalnączęściąstrukturydzieła,apołą-
czeniaharmoniczno-barwowe,implikującepracęzewszystkimiwymiarami
dźwiękujednocześnie,stałysięintegralnymelementemformymuzycznej.
Poszukiwałonzróżnicowaniabarwistanówgęstościbrzmienia,jasności
strukturdźwiękowych,któremogłybybyćwyrażanezarównowkategoriach
harmoniczno-wertykalnych,jakilinearno-melodycznych.Niezgadzałsięjed-
naknanaiwne,prosteużycienhałasów”,jakczynilitofuturyści,nieakcep-
towałrównieżsposobu,wjakiinnywielkiinnowator—JohnCage—używał
ichwswoichkompozycjach.MetodyCage’abyłyzbytniekontrolowanejak
nagustyVar`
ese’a,którypragnąłwyzwoleniawyobraźnikompozytora,anie
wyzwoleniadźwiękówsamychwsobie.
JohnCagenatomiastpodzielałprzekonanieVar`
ese’a,żeprzyszłościąmu-
zykijestrozszerzeniejejpotencjalnegomateriałuozjawiskaszmerowo-szu-
mowe.WCredonapisałnaprzykład:
Wierzę,żezastosowanieszumudotworzeniamuzykibędziestalewzrastało,aż
zyskamyumiejętnośćwytwarzaniamuzykizapomocąinstrumentówelektrycz-
nych,coumieściwzasięguzamierzeńtwórczychwszelkieiwszystkiedźwięki,
jakiemożnausłyszeć41.
Jednakże,wprzeciwieństwiedoVar`
ese’a,Cagebyłgorącymzwolenni-
kiememancypacjidźwiękuperse.WswymImaginaryLandscapenr1(1939)
stworzyłswoistyprototypmuzykikonkretnej,wykorzystującnagraniasta-
łychizmiennychczęstotliwościorazmanipulującprędkościąobrotutalerzy
gramofonowych,natomiastwBachanaliach(1940)zaprezentowałautorską
metodępreparacjifortepianu.Preparacjatakabyła—poklasterachCowella
—kolejnąnpróbąwyjściapozazakresmateriałowymuzyki,którywwieku
XVIIIiXIXutrwalonyzostałjakoestetycznieprawomocny”42.Zatemdla
40FreedomforMusic,w:TheAmericanComposerSpeaks:aHistoricalAnthology,
1770–1965,red.GilbertChase,BatonRouge,LA:LouisianaStateUniversityPress1969,
s.191–192.Cyt.zaZbigniewSkowron,Nowamuzykaamerykańska,s.160.
41Por.JohnCage,TheFutureofMusic:Credo,w:Silence,MiddletownCT:Wesleyan
UniversityPress1961,s.3–6.
42ZbigniewSkowron,Nowamuzykaamerykańska,s.252.
