Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
46
Rozdział2.Emancypacjabrzmieniawmuzyce
2.3.DrugapołowaXXwieku
PropozycjaSch"
onbergazakładająca,żekoherentnamelodiamożebyćstwo-
rzonanajednymtylkodźwiękuiakordzie,ajejspójnośćzapewniązmiany
barwy,jestjednymznajważniejszychłącznikówmiędzypierwsząadrugą
połowąXXstulecia.Zainspirowałaonabowiemwielupóźniejszychkompo-
zytorów,którzyodkryli,iżtraktowaniezpieczołowitościąartykulacjiidyna-
mikiorazciągłazmiennośćśrodkówwykonawczychpoprzezpowierzaniere-
alizacjiposzczególnychmotywówlubnawetpojedynczychdźwiękówróżnym
instrumentom,prowadzidowyzwoleniawartościnczystobrzmieniowych”.
RodzajKlangfarbenmelodiepojawiasięnaprzykładwjednejz8fantazji
zEightEtudesand(1950)ElliottaCartera.Jesttoswoistaetiudanajednej
nucie.Innakompozycjategotwórcy—AnaforazAMirrorOnWhichto
Dwell—opartazostałanastałymakordzie.Indywidualistycznątransforma-
cjęideiSch"
onbergaodnaleźćmożnaponadtowQuattroPezziperOrchestra.
(Ciascunosuunanota)z1959rokuGiacintaScelsiego.Kompozycjataskła-
dasięzczterechsekcjiopartychnadźwiękach:F,H,AsiA,aewolucjabarwy
pierwszejznichpolega,naprzykład,nazastosowaniumikrotonowychtryli
iglissandodchodzącychoddźwiękuF,naktórymczęśćzostałazbudowana
(por.przykład2.8)46.
Sch"
onbergowskaideaKlangfarbenmelodieznalazłanajbardziejwyszuka-
nerozwinięciawtzw.muzycespektralnejrozwiniętejwpołowielat70.wśród
twórcówzwiązanychzparyskimIRCAM.Jestonabodajnajdoskonalszym
przykłademprzeniesieniazainteresowańkompozytorskichnasamąnaturę
dźwięku.Spektralizm—jakpisałG´
erardGrisey—nzaproponowałorga-
nizacjęformalnąimateriałdźwiękowywywodzącesiębezpośredniozfizyki
falakustycznychbadanychnaukowowskalimikro”47.
Wkonsekwencjifizycznyaspektdźwiękupozwalałnietylkonasamą
manipulacjętworzywemdźwiękowym,lecztakżestawałsięźródłemjego
budowy.Wpołączeniuzaspektemczasowym,traktowanymjakonjednaze
składowychtworzącychsamdźwięk”48,estetykaspektralnamiałaznaczące
konsekwencjeformalne,gdyż—jaknaprzykładwjednymznajsłynniej-
szychutworówGriseyaPartiels—kolejneodcinkimuzycznejformyodpo-
46Por.HarryHalbreich,komentarzwksiążeczcedopłytyGiacintoScelsi:Quattro
PezziperOrchestra,Anahit,Uaxuctum,CD200612Accord,1989.
47DidYouSay:Spectral?,DContemporaryMusicReview”2000nr19/2,s.3;tłum.
MichałMendyk,MarekMroziewicz.Opublikowanept.Powiedziałeśspektralny?,DGlis-
sando”2004nr1,s.2–3oraznahttp://www.glissando.pl/index.php?s=czasopisma_
opis&id=2&t=1.
48Ibidem.