Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział2
Emancypacjabrzmieniawmuzyce
wperspektywiehistorycznej
2.1.Najwcześniejszeprzejawy
Technikasonorystycznajakotenelementwarsztatukompozytorskiego,któ-
ryzbarwydźwiękuifakturyuczyniłelementkonstytutywnymuzyki,jest
zasadniczozjawiskiemcharakterystycznymdladziejówmuzykiwXXwieku.
Jednakżeprzesłanekzainteresowaniakompozytorówaspektembrzmienio-
wymdziełamuzycznegomożnaszukaćjużwdalekiejprzeszłości,wmo-
menciepojawieniasięukompozytorówświadomościbarwyidostrzeżenia
różnicbrzmieniowychmiędzyposzczególnymiźródłamidźwięku1.
Wyczulenienabarwędźwiękuwiążesięprzedewszystkimzproble-
memaparatuwykonawczegoizjawiskiemjednoznacznegoprzyporządkowa-
niaokreślonegoutworumuzycznegokonkretnejobsadzie,będącejnośnikiem
zamierzonychwłasnościbrzmieniowych,którewyłoniłosięwkonsekwencji
historycznegoprocesuudoskonalaniatechnicznegoinstrumentów.
Wdziejachinstrumentacjirozumianejwąsko,jakodobórokreślonych
środkówwykonawczychwceluuzyskaniaokreślonychwalorówbrzmienia,
przełomoweznaczeniemaprzełomXVIiXVIIwieku,kiedytowparty-
turachdoszłodościsłegookreśleniagłosówprzeznaczonychdowykona-
niaprzezkonkretnyinstrument(np.SacraeSymphoniaeGiovanniegoGa-
briellego,1597).Kolejnyetaprozwojuinstrumentacjinajpełniejwyrażasię
wosiągnięciachSzkołyMannheimskiej,wwysunięciunaplanpierwszysekcji
instrumentówsmyczkowychiindywidualizacjisekcjiinstrumentówdętych,
wstworzeniuswoistegomodeluorkiestryklasycznej.
ZakompozytoraprzełomuXVIIIiXIXwieku,któregoutworynasta-
wionebyłynauwypuklenieaspektówbrzmieniowych,uważanyjestzwy-
kleLudwikvanBeethoven.Jegodokonaniasąistotnenietylkowzakresie
powiększeniaklasycznegoaparatuorkiestrowegoizasadniczychinnowacji
wsposobiejegotraktowania,aletakżezewzględunaogólnezjawisko,które
HansMersmannnazwałnsamoistnymżyciembarwy”wmuzycetegokompo-
1Por.HannaKostrzewska,Sonorystyka,Poznań:arsnova1994,s.40.
