Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.1.Najwcześniejszeprzejawy
29
WXIXwiekupojawiłosiętakżezjawisko,któreMieczysławTomaszew-
skinazywanorkiestrowością”fortepianu,aznajdujeonoswojeodzwiercie-
dleniewkompozycjachSchumanna(Etiudysymfoniczne),Liszta(L’Ann´
ees
dep`
elegrinage)iFryderykaChopina6.
Wyżejwspomnianeprzemianydotycząwprawdziemuzykiczystoinstru-
mentalnej,alewdziejachśrodkówwykonawczychniebezznaczeniasąrów-
nieżdokonaniakompozytorówiteoretykówwzakresieformowaniamate-
riałuwokalnego7.JużbowiemwXIII-wiecznymmoteciepojawiłysięzesta-
wieniaróżnychtypówtekstówpisanychwróżnychjęzykach,cowznaczący
sposóbwpłynęłonaostatecznyefektbrzmieniowy.Emancypacjawalorów
brzmieniowychkompozycjiwidocznajestrównieżwXVII-wiecznychkon-
cepcjachkombinatorykimuzycznej,którejjednymzaspektówbyłoumoż-
liwieniewykorzystaniawszystkichjęzykówświatadlacelówmuzycznych
(AthanasiusKircher,Musurgiauniversalissivearsmagnaconsonietdisoni
inXlibrisdigesta,Roma1650)alboteżwykorzystanieczystobrzmienio-
wychwalorówmuzycznychmowy,związanychzliczbązawartychwniej
samogłosekispółgłosek.MarinMersennemarzyłwręczoskonstruowaniu
organów,któreodtwarzałybypodstawowefonemysamogłoskowe,takiejak:
a,e,i,o,u(Harmonieuniversellecontenantlath´
eorieetlapratiquede
lamusique,Paris1636–37)8.Wmuzycznejprzeszłościmożnaznaleźćteż
przesłankiwyczulenianaprzestrzennyaspektmuzyki,którytakszeroko
eksploatowalipóźniejkompozytorzyXXwieku.Sąnimiprzejawypowstałej
wdrugiejpołowieXVIw.,wszkoleweneckiej,technikiwielochórowej.Mając
sweźródłowśpiewieantyfonalnym,technikatawykorzystywaławłaściwości
architektonicznekościołaśw.MarkawWenecji.
PodczasgdywwiekuXVIIIiXIXczynnikiinstrumentacyjnebyłyjedy-
nie,jaktoująłChomiński,noprawąsubstancjitonalno-harmonicznejdzieła
iniewpływałynajejwłaściwości”,topóźniejichrolazwiększałasięwmiarę
osłabianiadziałaniamechanizmuharmonikifunkcyjnej9.Dlategowprocesie
emancypacjibarwyifakturymuzycznej,którydoprowadziłdostworzenia
wXXstuleciuwarunkówdozaistnieniawłaściwierozumianejtechnikisono-
rystycznej,sporeznaczeniemająprzemianytechnikidźwiękowej.Dokony-
wałysięonestopniowozarównonagruncieteoriimuzyki,jakiwpraktyce
kompozytorskiej.
6MieczysławTomaszewski,Chopin.Człowiek,dzieło,rezonans,Poznań1998:
Podsiedlik-RaniowskiiSpółka,s.307.
7Por.HannaKostrzewska,Sonorystyka,s.45.
8Por.ZsuzsannaFagyal,Phoneticsandspeakingmachines:Onthemathematicalsi-
mulationofhumanspeechinthe17thcentury,DHistoriographiaLinguistica”2001nr28/3,
s.289–330.
9JózefM.Chomiński,ZzagadnieńtechnikikompozytorskiejXXwieku,s.31.
