Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
Wstęp
sięprocesypodporządkowaniachłopów.Niejesttoanalizawyczerpująca
aniwszechobejmującaówczesnestosunki.Maonajedynienaceluuwi-
docznieniepewnychelementówpodporządkowania,wobecktórychchłopi
podejmująopór.Rozdziałtenwoczywistysposóbniewyczerpujecałości
relacjispołecznychmiędzychłopamiiszlachtąwtymokresie,ajedynie
przybliżateelementy,którestanowiłyopodporządkowaniuchłopów.Warto
tutajdodać,żerozstrzygnięciazaproponowanewrozdziałachPańszczyzna
iwewnętrznakolonizacjaorazKulturywewnętrznejkolonizacjisąnietyle
wyczerpującymianalizamirelacjispołecznych,politycznych,ekonomicz-
nychczykulturowychmiędzyXVIaXIXwiekiem,coprzybliżeniemtych
ichelementów,któreukazująrelacjepodporządkowania,awięcstająsię
podstawądorozumieniapodejmowanegoprzezchłopówoporu.Bezzro-
zumieniaprzeciwkoczemuchłopisiębuntowali,możnapostrzegaćsam
opórjakowyrazbezmyślnejdziałalności,którymzpewnościąniebył.Nie
należywięctychrozdziałówtraktowaćjakowyczerpująceopisyhistorii
relacjispołecznych.
Częśćdrugaksiążkistanowianalizękonkretnychprzypadkówchłop-
skiegooporuprzezpryzmatnarzędziirozstrzygnięćzaproponowanych
wczęścipierwszej.WrozdzialeKulturowepraktykikontrhegemoniczneana-
lizujęprzykładychłopskiegoukrytegoprotokołu,którestanowiąpodstawę
oporuibuntu.Jesttootyleważne,żeżadenbuntaniwybuchludowej
przemocyniepojawiająsięznikąd.Zawszesąpoprzedzonerozwijanymi
latamikulturowymipraktykamikontrhegemoniiczysamo-woli,wyraża-
nymiwpieśniach,dowcipachifolklorze.
Wkolejnymrozdzialept.Codzienneformychłopskiegooporuopisuję
podstawowetaktykitakiegooporu,takiejakzbiegostwo,sporymetryczne
czysabotowaniepracy.Analizująckwestięzbiegostwa,nieinteresujęsię
zjawiskiemchłopskiejmobilnościjakocałości,leczwyłącznietymijego
elementami,którewiązałysięzoporem.Wprzypadkusporówmetrycz-
nychsprawazkoleiwyglądaniecoinaczej,dlategożezasadniczokażdy
elementtakiegosporumacharakteroporu,nawetkiedyjestwykonywany
wimięinteresuindywidualnegochłopa.Takieindywidualnedziałanie
poszczególnychchłopówsumujesięwnodbieranie”chłopskiejpracypanu.
WrozdzialeOdcodziennegooporudostrajkuchłopskiegoprzyglądamsię
takżeinnymformomcodziennegooporuchłopskiego,takimjaksabotowa-
niepańszczyzny,lenistwo,suplikiiskargichłopskie,adalej,opierającsię
napracyMirosławaFrančiciaiTomaszaWiśliczanatematbuntuwsta-
rostwielibuskim,staramsiępokazać,jakchłopireagowalinazwiększanie
obciążeń.Zgodniezzasadą,żeakcjarodzireakcję,strajkibuntwstaro-
stwielibuskimrozpoczęłysięniewedługjakiegośzgóryzałożonegoplanu,
alemiałyformęreaktywnejakcjiwobecdworu.
