Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
3.Badanianadchłopskimibuntamiwkontekściepolskim
21
samo-woliniewskazujebezpośrednionaopór,cowięcej,dziękiEigen-
-Sinnwłaśniemożliwośćoporumożezostaćobniżona.Badaczezkręgu
Lüdtkegowskazywali,żesamo-wolarobotnikówfabrycznychzczasów
IIIRzeszypozwoliłautrzymaćsięnazistomprzywładzy,dlategożerobot-
nicyskoncentrowanibylinapraktykachumożliwiającychimzachowanie
miejscpracywfabrykachnaswoichzasadach(Eigen-Sinn)
43
.Wtymsensie,
choćbędęsięodnosiłwmojejpracydowspomnianejkoncepcji,tojednak
skoncentrujęsięwniejnakonkretnychpraktykach,którejużściślewiążą
sięzoporem.Przykładowokiedychłopiprzyokazjipracypańszczyźnianej
sabotująpracę,odgrywającprzedpanemspektaklzaangażowaniawnią,
towyrządzająsystemowipańszczyźnianemurealnąszkodę.Podobniekiedy
wychodządopracynapańskimpoluzgorszyminarzędziamiczychorymi
zwierzętami,jesttoprzykładsamo-woli,którazjednejstronypozwalawła-
śnienzachowaćswojeja”wsystemie,azdrugiejwyrządzamurealnąszkodę.
Ważnewkontekściebuntuioporusątakżepraktyki,zapomocąktó-
rychsięonprzejawia.SpopularyzowanewXIXwiekuwiedzaipodejście
donpolitykitłumu”każąpostrzegaćjejakocośnegatywnegoiirracjonalnego
zperspektywystandardoworozumianejpolityki
44
.Analizaoporuwsyste-
machdominacjipokazujejednak,żeopórzkoniecznościmusibyćanoni-
mowylubukryty,awięcprowadzonywtłumie;tłumtakąanonimowość
zapewnia.Działaniewjegoramach(jeżelimówimyooporzepodporządko-
wanych)niejestjakimśirracjonalnymodruchemnmotłochu”,aleposiada
swojąwłasnąlogikę,którawynikaztego,jakpodporządkowaniwdanej
sytuacjipostrzegająswojemożliwości.Zjawiskbuntuioporunietraktuję
więcwtejpracyjakonwydarzeń”(nagłychinieoczekiwanych),alejakopro-
cesy,którychpodstawąjestlatamirozwijanakulturaoporu.Zjawiskatemają
własnąlogikę(politykatłumu,plotkajakonośnikinformacji,folklorzawie-
rającywizjeświata),którawynikaztakiego,anieinnegopostrzeganiaprzez
podporządkowanychswojejsytuacjioraztego,jakieonaimdajemożliwości.
3.Badanianadchłopskimibuntamiwkontekściepolskim
WPolscebadanianadchłopskimoporemczybuntaminierozwinęły
sięwszerszetradycjebadawcze.Wokresieprzedwojennymzpewnością
należyzwrócićuwagęnapracęHipolitaGrynwaserapt.Kwestiaagrarna
iruchwłościanwKrólestwiePolskimwpierwszejpołowieXIXwieku.
43Tamże,s.177.
44Zob.PeterHayes,TePeopleandtheMob.TeIdeologyofCivilConfictinModern
Europe,Praeger,London1992,s.xv.
