Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
Wstęp
nasposobachpostępowania,tworzonychwniejiprzekazywanychwpro-
cesachenkulturacji,swoistejedukacjidooporu.Człowiekwjejramach
uczysię,comoże,aczegoniemożewrzeczywistościdanegosystemu
dominacjirobićorazjaksobieztymwszystkimradzić.Wiedzataniejest
przekazywanawsposóbjawny,alezawoalowany,np.wfolklorzeczyspe-
cyficznejreligiipodporządkowanych.Przykłademmogąbyćsynkretyczne
religieniewolników,któredawałyimpoczuciewartościorazstrukturygru-
powegofunkcjonowaniawformieobrzędówirytuałów.Dziękitejwiedzy
praktykowanyjestcodziennyopór,którywsprzyjającychokolicznościach
zewnętrznychzmieniasięwotwartybunt.Wtrakcietakiegobuntuludzie
wiedząjak,kogoicoatakować,dlategożewcześniejlatamirozmawiali
otymwramachsubkulturydysydenckiej.
WtymkontekścieniezwykleistotnajesttakżekoncepcjaEigen-Sinn,
tłumaczonanapolskijakonsamo-wola”.Pojęcietowjęzykuniemieckim
funkcjonowałojakoodpowiedniknkrnąbrności”,nupartości”,leczAlf
Lüdtkeniecozmodyfikowałtoznaczeniepodwpływemswoichbadań
nadzachowaniemrobotnikówfabrycznych,alenietylko.Badaczezkręgu
LüdtkegodefiniująEigen-Sinnjakozachowanieczyrodzajpraktyk,także
cielesnych,którychcelemjestochronawłasnegonja”(czynmy”)wsyste-
miepodporządkowania
40
.oznaczatoszeregpraktyk,którewymykająsię
przewidzianemuprzezdanysystemspołecznyscenariuszowizachowania.
Doskonałymprzykłademtakichpraktykjestopiszachowaniachłopówślą-
skich,dokonanyprzezChristianaGravegowXVIIIwieku.Gravezwrócił
uwagę,żechłopiwsposóbuniżonywitaliswojegopana,agdytylkotra-
ciligozoczu,zaczynalirobićdziwneminy,przedrzeźniaćgo,stroićsobie
żarty
41
.JakoinnyprzykładEigen-Sinnwymieniasięzachowanierobotni-
kówwfabrykach,którzywykonująpracęposwojemu,zamiastkierować
sięprzepisami,samiwyznaczająsobieprzerwywpracy,zachowująsię
więcnpo-swojemu”,niepoddającsięreżimowipracyfabrycznej.Jeszcze
innymprzykłademEigen-Sinnjestwytwarzaniesięspecyficznychsposo-
bówzachowaniarobotnikówwzględemsiebie
42
.Samo-wolaniejestjednak
praktykąoporuwścisłymsensie,araczejukierunkowujesięnazachowa-
niesiebie,jakiegośrodzajutożsamościnawłasnychwarunkach,wrelacji
dosystemupodporządkowania,itoprzeróżniekonstruowanego.Pojęcie
40Zob.TomasLindenberger,Eigen-Sinn-władzaibrakoporu,nStanRzeczy”2016,
nr10,s.175.
41AlfLüdtke,Władzajakopraktykaspołeczna,(w:)Eigen-Sinn.Życiecodzienne,pod-
miotowośćisprawowaniewładzywXXwieku,red.KorneliaKończal,WydawnictwoNauka
iInnowacje,Poznań2018,s.100-101.
42T.Lindenberger,Eigen-Sinn…,s.175.
