Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8.Antropologiaoporu
33
zwłaszczawodniesieniudokulturklasniższych,podporządkowanych.
Historiachłopówpolskich,ichkultura,atakżeopór,niesąoderwane
odglobalnychprocesów,alestanowiąpewnąreakcjęnanieiwłaśnietak
chcędooporuchłopówpodchodzić.
opór,buntiniezgodanapanującyporządektopewneprocesy,których
konkretnerealizacje,konkretnepraktykizostająuzależnioneodmiejsca
iczasu.Naniezkoleiskładająsiętakieelementy,jakcharakterpodpo-
rządkowania,możliwościoporu,lokalnetradycjeitd.Wtymsensiemój
pomysłnaantropologięhistorycznąoporupoleganarozpoznaniutego,
wjakisposóbbuntczyopórsąucieleśnianewspołecznychpraktykach
chłopów.Przezpraktykispołecznechłopówrozumiemzaśpotraktowanie
konkretnychzdarzeńjakosplotuznaczeńiartefaktów,którezostająnnasy-
cone”przezaktorówkonkretnymi(kulturowymi)znaczeniami.Stądteż
przyjętaprzezemnieproceduraniepoleganahistorycznejrekonstrukcji
zdarzeń,alenaantropologicznejanalizietegokulturowegonasyceniazda-
rzeń.Proceduratakazkoniecznościmusiowekonkretnekulturoweprak-
tykiosadzaćwrelacjachglobalnych,uwzględniającjerównieżwbadaniu.
NazobrazowanietegopostępowaniaJeaniJohnComarońowiepodają
przykładBiblii.Jakokluczowaksięgachrześcijaństwanależyonadoporządku
globalnego,kształtująclokalnestosunkiniejakozzewnątrz.Jednocześnie
zostajezinternalizowanawzlokalizowanejkulturzeiwniejnasyconaspecy-
ficznymidlaniejznaczeniami.Przykładowomożezostaćwpisanawlokalny
konfliktiużytajakouzasadnieniezwycięstwa(videMaryjajakosprawczyni
zwycięstwawbitwiewarszawskiej1920roku).Wyciętezniejfragmenty
mogąbyćwykorzystywanejakozaklęciawpraktykachleczniczych,choć
Bibliategoniezakłada,adoktrynawręczwyklucza.Dlaantropologiizasad-
niczejestto,cozBibliądziejesięwlokalnymkontekście,jakichznaczeń
nabiera,dojakichdziałańpopychaitp.Staramsięwswojejpracymyśleć
właśniewtensposób.
Wdanymspołecznymukładzie(znaczeńisensu),napodstawiespo-
łecznegopostrzeganiasytuacjipowstająpewneczynności(wtymukładzie
sensowne),któremająprowadzićdookreślonegorezultatu.Antropologia
historycznaoporustarasięśledzićirozpoznawaćnietylezdarzeniazwią-
zanezbuntem,aletworzeniesięspołecznychsensówizwiązkówprzyczy-
nowo-skutkowych,mającychprowadzićdospołecznietworzonegoipożąda-
nego(mniejlubbardziejświadomie)rezultatu(brakpańszczyzny,zamiana
naczynszeitd.)
85
.Globalneprocesy,jakiezachodziływświecieodXVI
wieku,znalazłykonkretnewcielenie(inasycenie)wkontekściepolskim.
85
MichałBuchowski,WojciechBurszta,Ozałożeniachinterpretacjiantropologicznej,
WydawnictwoNaukowePWN,Warszawa1992,s.6.
