Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
Wstęp
Czynnikiekonomicznetakiejakpragnieniezaspokojeniawłasnychpotrzeb,są
nieporównaniemniejistotnedlazachowańklasowychniżkwestiezwiązaneze
zdobywaniemuznaniaipozycjiwspołeczeństwie.Motywacjematerialnemogą
byćpochodnąprestiżuspołecznegolubteżinstrumentem,którysłużyjegozdo-
byciubądźumocnieniu.Jednakinteresyklasowewbardziejbezpośrednisposób
odnosząsiędorangiipozycji,statusuibezpieczeństwa-majązatemcharakter
przedewszystkimspołeczny,anieekonomiczny
74
.
KlasysąwrozumieniuPolanyiegopewnąwspólnotowąreakcjąnazmiany
worganizacjispołecznej,związanezwyzyskiem,aleszerokorozumianym.
Tymsamymniechodziwyłącznieoczystoekonomicznywyzysk,mierzony
przykładowozapomocąspadkudochodów,aleocałysystemkulturowej
reakcjinazmianęspołeczną.Wedługniego,atakżeinnychbadaczy,nie
możemyzmierzyćrelacjiklasowych,odnoszącsięwyłączniedoekono-
micznychwskaźnikówczydanychodochodach.Katastrofyspołecznenie
sązjawiskamiwyłącznieekonomicznymi,nietylkowyzysk,aletakżedez-
integracjakulturowegośrodowiskastajesiępodstawątakiegozałamania
75
.
Polanyiokreślawięcklasyjakoinstytucjeprzedewszystkimkulturowe
ispołeczne,anieekonomiczne.Zmianasystemuekonomicznegoniepolega
wyłącznienaprzesuwaniudochodów,alenacałymsystemiekulturowych
ispołecznychpraktykróżnicowania(budowaniapostrzeganiapodległości
pewnejgrupyludzi),urządzeniapolitycznego,strukturyspołecznej.Reakcja
natezmianyopierałasięwięcnakulturowychczyspołecznychczynnikach
itowtensposóbprzedewszystkimwłaśnietworzysięklasa.Takteżrozu-
miemklasęwtejpracy:jakosplotkulturowychorazspołecznychreakcji
nakulturowoispołeczniezróżnicowanemechanizmypodporządkowania,
wyrażającesięwspecyficznydlasiebiesposób.Jeżelidanysystemopierasię
napracyniewolnej,tostosunkiklasowe(dominacjiipodporządkowania)
wyrażająsięwpraktykachkulturowychispołecznychorazpolitycznych
formachniewolnictwa.Dodatkowojeszczetoniewolnictwo,zewzględu
naszeregczynników,możewróżnychkontekstachhistorycznychinaczej
siękształtować,byćmniejlubbardziejintensywne.
Wartotutajtakżezwrócićuwagęnasamfaktokreśleniaklasy.otóż
wtradycjiwychodzącejodMaksaWeberaklasęłączysięzkapitalistycz-
nymistosunkamiprodukcjiiuzależniaodpozycjidanejosobynarynku,
środków,jakimidysponuje
76
.Wtradycjimarksistowskiejdoklasypod-
74KarlPolanyi,Wielkatransformacja.Polityczneiekonomiczneźródłanaszychczasów,
przeł.M.Zawadzka,WydawnictwoNaukowePWN,Warszawa2010,s.184.
75F.Block,M.R.Sommers,KarlPolanyi…,s.87.
76
Zob.MaxWeber,Gospodarkaispołeczeństwo.Zaryssocjologiirozumiejącej,przeł.
D.Lachowska,WydawnictwoNaukowePWN,Warszawa2002;ErikolinWright,Under-
