Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
6.Ludiklasa
29
chodzisięnadwasposoby.Zgodniezpierwszymznichklasędefiniujesię
jakoterminogólnydlakażdegorodzajuwyzysku,wzależnościoddanego
sposobuprodukcji.Przykładowowtejtradycjiwprekapitalistycznych
stosunkachprodukcjiklasąjestniewolnictwo
77
.Drugisposóbwiążeklasy
zestosunkamikapitalistycznymi
78
.Wmojejpracyprzyjmujępierwsze
podejście.Pojęcieklasyzależywnimoddanegosposobuprodukcji(tutaj
rolniczej)orazwiążącegosięznimwyzysku.Pozwalatodostrzegaćsto-
sunkiklasowewtzw.prekaptialistycznychformachgospodarki,takichjak
właśniepańszczyznaczyniewolnictwo.
NaszsposóbrozumieniaklasukształtowałsięwXIXwiekuipunktem
odniesieniadlaniegojestnajczęściejówczesnaklasarobotnicza.Niechodzi
mijednakwtymmiejscuonawetskrótoweomówieniesposoburozumie-
niaklas.Chciałbymtylkozwrócićuwagęnajedenzprzydatnychwmojej
pracyobszarów.Wartotutajtakżewskazaćnafakt,żepojęcieklasynieko-
niecznierozmijasięzrozumieniemludu(jakopewnegoniezorganizowa-
negopodmiotupolitycznego-masy).RalfDahrendorfwskazywał,żetakie
grupyjakchłopiniekonieczniemusząbyćpostrzeganejakoniezorganizo-
wanemasy,pozbawioneefektywnejsiły.Wramachtychrozstrzygnięćlud
możemyrozumiećjakoklasękonfliktową,wyróżniającąsiętrzemacechami:
popierwsze,takrozumianaklasaniejestncałością”danejgrupyspołecznej.
Niewszyscychłopibezwyjątkumusząangażowaćsięwkonflikt,żebymóc
mówićonklasie”.Podrugie,niemusząmiećwspólnejkulturyczyinnych
właściwości,pozasamymfaktemwspólnegointeresu.Chłopimogąróżnić
sięetnograficznie,językowo,religijnie,aleokreślaichstosunekwzględem
pańszczyzny.Potrzeciewreszcie,ichistnieniewiążesięzfunkcjonowaniem
wramachróżnychnzrzeszeń”.oznaczato,żeczłonkowietakiejnklasyuci-
skanej”mogąwpewnychokolicznościachfunkcjonowaćjakonuciskający”
(kmieciewobeckomorników)
79
.Chodzioto,żenienależywiązaćpojęcia
klasyuciskanejwyłączniezbiedąiradykalnymwykluczeniem,gdyżbycie
częściątakrozumianejklasykonfliktowejmożesięopieraćnawyklucze-
niuwramachjednegozczynników,np.możliwościkształtowaniaprawa,
alewtymukładziemożliwejestkorzystaniezowocówudziałuwrynku
ibogaceniesię
80
.Wtensposóbwłaśniezinnejstronypojęcieklasyiklasy
standingClass,Verso,London-NewYork2015,s.46.
77
E.o.Wright,Understanding…,s.46;EricWilliams,CapitalismandSlavery,University
ofNorthCarolinaPress,ChapelHill-London1994,s.30-32.
78
DerekSayer,CapitalismandModernity:AnExcursusonMarxandWeber,Routledge,
London1991,s.10-11.
79
RalfDahrendorf,Klasyikonfiktklasowywspołeczeństwieprzemysłowym,przeł.
R.Babińska,ZakładWydawniczyNomos,Kraków2012,s.178.
80Tamże,s.178-179.
