Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Wprowadzenie
23
gospodarcze,socjologiczneipsychologiczne.Każdezjawiskospołecznejest
powiązanezdużąliczbąinnychzjawiskspołecznych,atakżeczęstobiologicznych,
chemicznych,fizycznychitd.Popytnaokularyprzeciwsłonecznezależyod
dochodupotencjalnychnabywców,cenyokularówifizykochemicznegostanu
atmosfery,aletakżeodpsychikikażdegoznabywców,którzyindywidualnie
reagująnainformacjenp.o,,dziurzeozonowej’’.Uwikłaniezjawiskspołecznych
wdużąliczbęczynnikóworóżnejstabilnościsprawia,żeprawidłowościkształ-
towaniasiętychzjawisksąnaogółmniejwyrazisteimniejtrwałewczasieniż
wprzypadkuzjawiskfizycznych.Sąoneteżmniejuniwersalneprzestrzennie.Te
okoliczności,atakżeniesłychanierzadkowystępującamożliwośćprowadzenia
eksperymentów,sprawiają,żeprawanaukspołecznychsą,,słabsze’’niżprawa
fizyki,awięcstanowiąteżsłabsząpodstawęprzewidywań.
Dodatkowymutrudnieniemprognozowaniaspołecznegojestto,żesama
prognozastanowizjawiskospołeczne,którełączniezinnymimożeoddziaływać
naprognozowanezdarzenie.Ludziemogąwpływaćnaprognozowanezdarzenie
wrozmaitysposób,wtymtakżeprzezsamfaktogłoszeniaprognozy.Wskrajnym
przypadkuprognozamożesięstaćprzyczynązaistnienialubniezaistnieniazapo-
wiadanegozdarzenia.Wzwiązkuztymmożnamówićoprognozachsamorealizu-
jącychsię(np.ogłoszenieprognozywzrostucenmożedoprowadzićdowykupu
towarówispowodowaćwzrostcen,którybynienastąpiłbeztejprognozy)
iprognozachsamounicestwiającychsię(np.prognozarekordowowysokiego
napływugościświątecznychdoZakopanegomożezniechęcićwieleosóbdo
wyjazduzpowoduobawowzrostcenitrudnościzuzyskaniemkwater;wrezultacie
napływgościmożebyćmniejszyodspodziewanego).Zjawiskooddziaływania
prognozynaprzewidywanezdarzeniajestnazwaneefektemEdypa[Popper(1989),
s.11](Edypzabiłwłasnegoojca,wcześniejsobienieznanego,tymsamymwięc
spełniłosięproroctwo,zpowoduktóregoprzedlatyzostałporzucony).
Zasygnalizowanetuokolicznościsprawiają,żeprognozyspołecznesąna
ogółmniejpewneniżfizyczneczy—ogólnierzeczbiorąc—przyrodnicze.
Weźmyjednakpoduwagę,żeteostatnierównieżniezawszebudząpełne
zaufanie.Prognoza,,słońceweWrocławiuwdniu25września2025r.wzejdzie
ogodz.6.27’’jestbardzoprawdopodobna,aleprognozatemperaturynaten
samdzień,godzinęimiejscejestjużmałowiarygodna.
Zdającsobiesprawęzniepewnościprognoz,możnazapytać:czywogóle
wartosięnimizajmować?Prognozyspołeczneniemogąeliminowaćniepew-
nościcodoprzyszłegostanuświata;prognozytesąużyteczne,gdyżtęniepew-
nośćredukują.
1.3.Funkcjeiklasyfikacjeprognoz
Wdotychczasowychrozważaniachjedyniezarysowaliśmycelewyznaczania
prognozspołecznych,obecniezaśzajmiemysiętymproblememobszerniej
iwsposóbbardziejuporządkowany.
