Pamięć starych wieków

Ewa Kocój

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-233-3608-2

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego

Rok wydania:

2013

Liczba stron:

497

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Kocój, Ewa. Pamięć starych wieków. Red. . Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2013, 497 s. ISBN 978-83-233-3608-2

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Kocój, E.

T1 Pamięć starych wieków

PB Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego

PP Kraków

YR 2013

SN 978-83-233-3608-2

Bibliografia BibTex:

@Book{ 150080, author = "Kocój, Ewa", editor = "", title = "Pamięć starych wieków", publisher = "Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego", year = "2013", address = "Kraków", isbn = "978-83-233-3608-2" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Kocój, Ewa

ED -

TI - Pamięć starych wieków

PB - Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego

CY - Kraków

PY - 2013

SN - 978-83-233-3608-2

ER -

Netografia (standard APA):

Kocój, Ewa. Pamięć starych wieków [baza danych online] Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2013 [dostęp: 04 07 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/pamiec-starych-wiekow-ewa-kocoj-150080.

prawosławie, kult świętych, Rumunia, czas w kulturze, liturgiczny kalendarz prawosławnego Kościoła w Rumunii, lokalna transformacja bizantyńskiej tradycji, kalendarz ludowy, teksty kanoniczne i apokryficzne, księgi ludowe, tradycja ludowa, święta prawosławne

Praca porusza tematykę praktycznie niezbadaną, a czyni to w sposób nowatorski, łącząc problematykę teologiczno-liturgiczną prawosławia z kulturą ludową. Takie połączenie otwiera nowe perspektywy – wyprowadza dogmatyczne i katechetyczne myśle...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-233-3608-2

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego

Rok wydania:

2013

Liczba stron:

497

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Podziękowania10
Wstęp12
Część pierwsza. Geneza32
1. Prawosławny kalendarz liturgiczny – źródła, struktura i przenikanie na tereny rumuńskie34
1.1. Kalendarz juliański i kalendarz bizantyński34
1.2. Kalendarz liturgiczny36
1.3. Wschód kontra Zachód, czyli spory i kontrowersje wokół kalendarza45
1.4. Kalendarz prawosławny na terenach rumuńskich50
1.4.1. Źródła historyczne51
1.4.2. Liturgiczne księgi kanoniczne58
1.4.2.1. Dziedzictwo słowiańskie59
1.4.2.2. Dziedzictwo starorumuńskie66
1.4.3. Malowane i haftowane kalendarze. Sztuka prawosławna69
1.4.4. Kontrowersje rumuńskie76
1.4.5. Styliści, czyli... starokalendarzowcy79
2. Prawosławny kalendarz ludowy – źródła, typologie i cechy charakterystyczne90
2.1. „Ich obyczaje są barbarzyńskie” i... dackie. Kalendarz w źródłach90
2.2. W poszukiwaniu pogaństwa, czyli... łacińskości. Pierwsze badania i systematyki94
2.3. Szkoła socjologiczna Dymitra Gustiego99
2.4. Badania współczesne102
2.5. Źródła105
2.5.1. Tradycje i ryty religijne prawosławia106
2.5.2. Księgi „ludowe”, czyli o tradycji apokryficznej (pseudokanonicznej)118
2.5.2.1. Apokryfy staro- i nowotestamentowe121
2.5.2.2. Legendy hagiograficzne142
2.5.2.3. Romanse i powieści149
2.5.2.4. Teksty przyrodnicze154
2.5.2.5. Chronografy, paleje, księgi astronomiczne i kalendarze157
2.5.2.6. Księgi i modlitwy zaklęć i czarów165
2.5.3. Celebracja przyrody i tradycja rolnicza175
2.5.4. Inne tradycje religijne. Wielokulturowość182
Część druga. Symbolika czasu w kalendarzu prawosławnym188
3. Cykl dobowy190
3.1. Kalendarz liturgiczny191
3.1.1. Wygnanie i wołanie o miłosierdzie. Wieczernia194
3.1.2. Podziękowanie i prośba o ochronę. Powieczernia198
3.1.3. Czuwanie i Sąd. Połunosznica200
3.1.4. Zwycięstwo światła. Jutrznia201
3.1.5. Męczeństwo i zbawienie. Liturgia godzin dnia204
3.1.6. Asceza i wyrzeczenie. Praca i pożywienie207
3.2. Kalendarz ludowy212
3.2.1. Demony i lęk. Zmierzch – noc – świt213
3.2.2. Zabezpieczenie. Świt – dzień – wieczór224
4. Cykl tygodniowy232
4.1. Kalendarz liturgiczny232
4.1.1. Pierwszy i ósmy dzień tygodnia. Niedziela233
4.1.2. Od aniołów do zmarłych. Poniedziałek – sobota235
4.2. Kalendarz ludowy237
4.2.1. Dni tygodnia jak... ludzie. Personifikacja i hierarchia237
4.2.2. Dzień Matki Bożej. Niedziela242
4.2.3. W drogę ku... zaświatom. Poniedziałek247
4.2.4. Fatum. Wtorek253
4.2.5. Mediacyjność. Środa257
4.2.6. Pod znakiem szczęścia. Czwartek260
4.2.7. Magia i świętość. Piątek263
4.2.8. Dzień zmarłych. Sobota276
5. Cykl roczny282
5.1. Kalendarz liturgiczny282
5.1.1. Wezwanie Adama. Święta ruchome – cykl paschalny282
5.1.2. Radość zmartwychwstania. Święta ruchome – okres Pięćdziesiątnicy303
5.1.3. Krąg od narodzin Bogurodzicy do zwycięstwa Krzyża. Dwanaście wielkich świąt pańskich308
5.1.4. Święci i wydarzenia. Święta nieruchome średnie, małe i chramowe321
5.2. Kalendarz ludowy – jedność wiary i natury323
5.2.1. Cykl jesienno-zimowy323
5.2.1.1. Praca, chłód i zmarli (wrzesień – październik – listopad)326
5.2.1.2. Groza, ofiara i przełom (grudzień – styczeń – luty)337
5.2.3. Cykl wiosenno-letni366
5.2.3.1. Pascha i ruchome święta popaschalne366
5.2.3.2. Wiosna i nowe życie (marzec – kwiecień – maj)400
5.3.3.3. Protekcja-Ochrona i zbiory (czerwiec – lipiec – sierpień)407
Zakończenie416
Streszczenie422
Summary424
Rumuński kalendarz liturgiczny i jego ludowy odpowiednik426
Bibliografia460

Prawosławnykalendarzliturgiczny–źródła,strukturaiprzenikanienaterenyrumuńskie

ujednoliceniakalendarzaliturgicznegodoXIIIwieku

.Typikontenobowiązy-

wałwwiększościregionówprawosławnychdoXIXwieku,stającsięwwielu

znichpodstawowąksięgą,wedługktórejobchodzonoświętaiodprawiano

nabożeństwawcyklurocznym45.Najegopodstawieukształtowałsiętakże

typikonśw.AtanazegoAthoskiego,przejętynastępniewpraktyceliturgicznej

ŚwiętejGóryAthos.WokresiepozajęciuKonstantynopolaprzezłacinników

w1204rokustrukturanabożeństwawniektórychregionachprawosławnych

zaczęłaodbiegaćodTypikonu.Zewzględunanowerealiahistoryczno-

-polityczne–inwazjęłacinników,atakżeTurkówpodbijającychkolejne

regionyprawosławne–zrezygnowanozuroczystychobchodówpewnych

świąt,skróceniuulegałyteżnabożeństwairyty(m.in.procesje).WXIXwieku

powstaływtradycjimonastycznejśredniowieczaTypikonnieodpowiadałjuż

potrzebomówczesnegoKościoła,przedewszystkimwduszpasterstwiepara-

ﬁalnym.Wzwiązkuztymw1838rokuzpoleceniapatriarchyKonstantynopola

zostałzmodyﬁkowanyprzezprotopsaltesaKonstantyna,ajegonowawersja

ukazałasiędwukrotnie(1838,1851)wKonstantynopolupodnazwąTypikon

kościelnyzgodnyzestylemWielkiegoKościołaChrystusowego(gr.Τυπικόν

εκκλησιαστικόνκατάτούφοςτηςτουΧριστούΜεγάληςΕκκλησίας;rum.Tipicul

bisericescconformcuStilulMariiBisericialuiHristos).W1888rokuTypikon

zostałponownieprzejrzanyipoprawionyprzezprotopsaltesaJerzegoBiolaki

(GeorgouBiolake,GheorgheViolakis)–opublikowanywAtenach,stałsię

nowąsynteząatonicką,którapokolejnychredakcjachwXXwiekujestuży-

wanawpraktycemonastycznejiparaﬁalnejwieluregionówprawosławiado

czasówwspółczesnych46.

44Nieoznaczatojednak,żenieistniałymonastycznetypikonylokalne,wedługktórych

odprawianonabożeństwanaróżnychobszarachprawosławia,m.in.typikonNikodema

CzarnogórskiegodlamonastyruTouRoizXIwieku,typikonTymoteuszadlamonastyru

EverghetiszXIwiekuiuzupełnionywwiekuXII,typikonŁukaszadlamonastyruzMessyny

zXIIwieku,typikoncesarzaJanaKomnenaIIdlamonastyruChrystusaPantokratora

wKonstantynopoluzXIIwieku,typikonŚwiętegoGrobuzXIIwieku.Natentematszerzej:

P.Pruteanu,op.cit.,s.7–9.

Wartopodkreślić,żenoweświętawchodzącedokalendarzaniemusiaływiązaćsię

zkanonizacjami.

K.Terzopoulos,SomenotesontheslavictranslationofKonstantinosByzantios’Typikon

EkklesiastikonoftheGreatChurchofChrist,http://www.ecclesia.gr/greek/press/theologia/

material/2004_2_7_Terzopoulos.pdf[odczyt:2.03.13];TheFestalMenaion,tłum.M.Mary

iArch.KallistosWare,London1984,s.543.

Brak wyników

Pamięć starych wieków

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra