Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
42
Geneza
czyliksięgazawierającaporządek,pełnyopisrytualnyorazszczegółowe
wskazówkidotycząceodprawianianabożeństwcałegoroku
39
.Korzeniami
sięgaontradycjiliturgicznychwypracowywanychwkręgachmonastycznych
różnychtradycjiodpoczątkuchrześcijaństwa.Dużeznaczeniedlarozwoju
nabożeństwwłączonychdoTypikonumiałyśrodowiskamnichówzPalestyny,
EgiptuiAnatoliiorazpowstałewnichwIIwiekupierwszeregułyżyciadu-
chowego,m.in.św.Pachomiuszaiśw.BazylegoWielkiego.Tradycjetezostały
następniezebraneiuzupełnionewtzw.Testamencieśw.Sawy–mnicha-ascety,
którywVwiekuzałożyłpodJerozolimąmonastyr,znanydziśjakoWielka
Ławraśw.Sawy(MarSaba)–zwanymrównieżWzorcem,tradycjąiprawem
Ławryśw.Sawy(atakżeTypikonemśw.Sawy,WielkimTypikonemśw.Sawy
lubTypikonemjerozolimskim)
40
.Wiadomo,żeSawawykorzystałwregule
przeznaczonejdlasawaitówtradycjeporządkuliturgicznegoprzekazane
przezkilkumnichówżyjącychwpoprzednichwiekach,przedewszystkim
CharytonaWyznawcy(IIIwiek),EutymiuszaWielkiego(IVwiek)iTeoktysta
(IVwiek)41.Testamenttenprzedewszystkimokreśliłpraktykęmodlitwdo-
bowych,zarównodladnizwykłych,jakiświątecznych.JużwVIwiekujego
wpływobejmowałcorazszerszekręgimonastycznePalestyny,bardzosilnie
oddziaływałteżnakatedralneśrodowiskakonstantynopolitańskie.WIXwieku
hieromnichMarek,starzecŁawryśw.Sawy,dodałdoniegoporządekzwiązany
zodprawianiemnabożeństwwdniu,wktórymprzypadniewięcejniżjedno
święto(tzw.RozdziałyMarka)42.Typikonwspominazarównootradycjach
dobowychmodlitwwewczesnymchrześcijaństwieorazonabożeństwach
okolicznościowych,jakionajstarszychświętachreligijnychobchodzonychna
Wschodzie43.TradycjaliturgicznaTypikonuwpłynęłanazwyczajeipraktyki
dorocznecałegoprawosławnegoświata.WIXwieku,zaczasówTeodora
Studyty,TypikonzostałprzyjętywmonastyrzeStudionwKonstantynopolu.
Tuwkolejnychwiekachdokonałasięliturgicznasynteza,którawłączyłado
niegopraktykiświąteczneKościołakonstantynopolitańskiego(HagiaSophia),
KanonarioniSynaxarion.Syntezadokonanaprzezstudytówzostałaprzyjęta
przezinnelokalnewschodniekalendarzeliturgiczne,stającsiępodstawą
39
A.Naumow,Ospecyficeruskichtekstówliturgicznychzterenówpaństwapolsko-
-litewskiego,Україна:культурнаспадщина,національнасвідомість,державність,15/2006–
2007,s.243–249.
40P.Pruteanu,op.cit.,s.12.
41TheBookoftheTypicon,Miami2011,http://almoutran.com/pdf/typikon.pdf[odczyt:
7.08.12].
42
R.Alexandru,Tipiculbisericesc,http://www.crestinortodox.ro/liturgica/viata-liturgica/
tipicul-bisericesc-126164.html[odczyt:7.08.12];M.Ławreszuk,HistorycznyrozwójTypikonu
jerozolimskiegoijegowspółczesnarola,„Elpis”2009,z.19–20(32–33),s.177,http://elpis.edu.
pl/public/data/resource/upload/00003/2384//file/2009–12-elpis-lawreszuk.pdf[odczyt:7.08.12].
43
TipiculcelmarealSfântuluiSavacelSfinlit,http://www.romarch.org/arhiva/Tipic.html
[odczyt:23.06.12].
