Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Prawosławnykalendarzliturgiczny–źródła,strukturaiprzenikanienaterenyrumuńskie
45
soborowejjako„oficjalna”,niezmienna,„liturgiczna”datarównonocywiosen-
nej.Przezkolejnewiekirosłarozbieżnośćpomiędzytradycyjnądatąsoborową
arzeczywistądatąastronomiczną,wktórejwypadałarównonocwiosenna.
WXVIwiekuróżnicatawynosiłajuż10dni,arównonocastronomiczna
wypadała11marca.Natomiast„liturgiczna”równonocwiosennanadalbyła
liczonazdniem21marca.
Różnesposobyokreślaniaczasuwystępującenatereniekrajówprawosław-
nych,awzwiązkuztymkoniecznośćstosowaniaróżnegorodzajuprzeliczeń,
powodowały,żeistniałacorazwiększapotrzebadokonaniakorektwtym
zakresie50.Nadreformąkalendarzajuliańskiegoilikwidacjijegorozbieżno-
ścizcyklemastronomicznymzastanawianosięzarównonaprawosławnym
Wschodzie,jakiwłacińskiejczęściEuropy.Wśródpropozycjiprawosław-
nychwskazującychnapotrzebętakiejzmianywartonapewnowskazaćplan
reformykalendarzaopracowanywXIVwiekuprzezbizantyńskiegohistoryka,
teologaiastronomaNikiforaGregorasa(1295–1359/1360),któryprzedstawił
gowdziełachZachętadoastronomii(Parakletiképeríastronomían)i,po
protestachkonserwatywnychduchownych,Przeciwwrogomastronomii(Perí
tonhybrizontontenastronomían)
51
.Podjegowpływemw1355rokureformę
kalendarzapostulowałtakżeliturgistaihymnograf,mnichmonastyruMatki
BożejPeribleptoszSalonik,MateuszBlastares(XIVwiek)wzbiorzepraw
zwanychNomokanonem(Nomocanon)lubSyntagmą(Sintagma),podkreślając
narastającyproblemniezgodnościastronomicznychwobliczaniupaschalii.
JegopostulatyzostaływykorzystanewrozważaniachprzezmnichaIzaaka
Arghyrasa(1271–1372)orazGhemistosaPletona(Plethon,1355–1452)
52
,
jednakostateczniedoreformykalendarzawBizancjumniedoszło.
WkońcuXVIwiekunareformękalendarzazdecydowałsięKościółka-
tolicki,dostrzegającytenproblemjużwcześniej.Nadnowymkalendarzem
pracowałapowołanaw1576rokukomisja,którawykorzystaładotegocelu
projektbraciAlojzegoiAntoniegoGiglio(Lilio).Ostatecznie24lutego
1582rokupapieżGrzegorzXIIIbulląIntergravissimaszreformowałkalendarz
juliański.Korektapolegałanajednorazowymominięciu10dnizkalendarza
50G.Pungś,Studiulizvoarelor.Stinlespeciale(Stinlespecialealehistoriei.Paleografia
româno-chirilicà),Iaęi2010–2011.
51O.Jurewicz,Historialiteraturybizantyńskiej,s.325.
52E.T.Theodossiou,V.N.Manimanis,M.S.Dimitrijević,E.Danesis,Thegreatbyzantine
astronomerNicephorosGregorosandSerbs,Publicationsdel’ObservatoireAstronomiquede
Belgrade80(2006),s.269–274,http://publications.aob.rs/80/pdf/269–274.pdf[odczyt:11.08.12];
I.Rśmureanu,M.Sesan,T.Bodogae,IstoriabisericeascàuniversalàpentruInstituteleteologice
(1054–1982),Bucureęti1993,s.164;A.Jevtić,Istorijaraskola„starokalendaraca”uGrčkoj,
http://www.svetosavlje.org/biblioteka/Izazovi/Zablude/Lat_zablude04.htm[11.08.2012];
E.Branięte,D.Radu,I.Mircea,CalendarulbisericescşiStilismul,http://www.crestinortodox.
ro/liturgica/calendarul/calendarul-bisericesc-stilismul-70736.html;D.Bśdulescu,Calendaristic
reforms,http://www.hexaimeron.ro/pdf/calendar/Calendaristic_reforms.pdf[odczyt:11.08.12].
