Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
13
Tymczasemwspółcześnibadaczeróżnychdyscyplinnaukowychzwracają
uwagę,żerelacjamiędzywierzeniamipogańskimiachrześcijaństwem(asze-
rzej:różnymiwyznaniamiwystępującyminajednymobszarze)jestowiele
bardziejzłożonainieażtakopozycyjna,jakdotychczastwierdzono.Patrzono
naniątakżepoprzezpryzmatstereotypówiideologii,coprzyczyniłosiędo
uproszczonychsądównatematludowejreligijnościijejkalendarza.Wbrew
potocznymtwierdzeniomdwuwiarawczystejformieniedotyczyłaludów
niedawnoochrzczonychtylkonaterenacheuropejskich,alebyłaijestnadal
spotykanawkażdymregioniewielokulturowym,czylitakim,wktórymna
jednejprzestrzeniwspółistniejązsobąróżneetnosywyznająceodmienne
tradycjereligijne.Wskazywałanatom.in.AnaZirojević,opisującsytua-
cję,jakawytworzyłasięnaBałkanachponarzuceniuislamuprzezTurków
osmańskichmiejscowejludnościchrześcijańskiej.Mimopostępującego
stopniowoprocesuislamizacjimiejscowaludnośćzachowywaławróżnym
stopniuwięźzdawnąwiarą,codoprowadziłodopomieszaniaróżnychtreści
religijnychprzyjednoczesnymdeklarowaniujednejwiary.Wartopodkreślić,
żewyznawcydawnychreligiinatymtereniemieliróżnystosunekdonowej
wiary–częśćznichwyznawałaponarzuceniuislamukryptochrześcijaństwo,
częśćprzeszłanaislam,ajeszczeinnagrupawyznawałaobiereligie,łącząc
jeharmonijnie5.NapodobneprocesywskazywałaValentinaIzmierlieva,po-
kazując,jakwypędzeniesefardyjskichŻydówzHiszpaniiw1492rokuiich
osiedleniesięnaBałkanachprzyczyniłosiędoprzenikaniawielumotywów
kabalistycznychdochrześcijaństwaiislamutegoregionu,któreuznałyjeza
własnątradycję6.Możnazatemwysunąćhipotezę,żejednązpodstawowych
cechdwuwiaryjesttakżesynkretyzmpowstałynawskutekkontaktuszerokich
kręgówludnościróżnychwyznań,żyjącychwbliskościnaokreślonymterenie.
Istotątakiegoprocesujestprzenikanietreścipochodzącychzróżnychtradycji,
które–mimoróżnegostosunkunosicieliokreślonychwierzeńreligijnychdo
innychwyznań–łącząsięzsobąwnowychkonfiguracjachtaksilnie,żestają
sięjednolitymsystememreligijnym7.Sprzyjatemutakżefakt,żewobrębie
jednejrodzinymamyczęstodoczynieniazwyznawaniemróżnejwiary,co
wpraktyceżyciacodziennegodoprowadzadoharmonijnegołączeniawierzeń
iobrzędówdlanichcharakterystycznych.
JakzauważyłJackGoody,wierzeniaiobrzędyreligijnetradycyjnychnie-
piśmiennych,wtymwypadkuludowych,społecznościniemiałytakżenigdy
5
O.Zirojević,Islamizacjanajužnoslovenskomprostoru–Dvoverije,Belgrad2003;
O.Zirojević,Vjerskisinkretizam:Alahovihrišćani,http://www.montenegrina.net/pages/pages1/
religija/vjerski_sinkretizam_alahovi_hriscani_o_zirojevic.html[odczyt:2.04.13].
6
V
.Izmirlieva,AlltheNamesoftheLord.Lists,Misticism,andMagic,Chicago–London2008.
7
J.Lorenc,Dwuwiara,czyliwybranezagadnieniasynkretyzmureligijnegouSłowian,„Teka
Historyka.MateriałyStudenckiegoKołaNaukowegoHistorykówUniwersytetuWarszawskiego”
2007,32,s.171.
