Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
A.Kaliszewski,Nostalgiastylu.NeoklasycyzmlirykipolskiejXXwiekuwkrytyce,badaniach
ipoetykachimmanentnych,Kraków2007,ISBN978-83-233-2311-2,©byA.Kaliszewski&WUJ
25
Peyrepoddajekolejnopowyższeznaczeniaweryfikacji.OdrzucaAiB,powątpiewa
wC(znamiennejegozdanie:naśladowaniejest„wymysłemkrytyków”).
OstateczniePeyrekonkluduje(zaskakującswym„gallocentryzmem”),iżjedynym
uprawnionymdonazwy„klasycyzm”okresemjest„pewnaliczbapisarzy”,tworzących
podkoniecpanowaniaLudwikaXIIIiprzezdwadzieścialatodobjęciawładzyprzez
LudwikaXIV.XVIIIwieknazywajużPeyre„neoklasycyzmem”,sugerującteż(warto-
ściujące)pejoratywneznaczenietegoterminu.
Innegozdaniabył–jakwiadomo–PhilippeVanTieghem,którywswejrozprawie
stosujeszeroki(izobowiązujący)termin„doktryna”wodniesieniudowszystkich
istotnychzjawiskzzakresuteoriiipraktykiliterackiej.Mamywięcuniegonietylko
„doktrynęPlejady”,alei„doktrynęMalherba”czy„doktrynęValéry’ego”.Niedziwi
zatem,iżbadaczwokresie1550–1675weFrancji–nazwanym:„kuhumanizmowi
klasycznemu”–wyodrębnia„zwartąikonsekwentną”doktrynęklasycyzmuzamkniętą
latami1630–1660
37,zaśwokresie1675–1789dwaogniskującesięnainterpretacji
irozwijaniuklasycznychreguł„sporystarożytnikówznowożytnikami”:1683–1700
i1711–1789(awłaściwiedo1794)
38.
WPolsceStanisławPietraszkowrozdzialeKlasycznośćiklasycyzmyksiążkiDok-
trynaliterackapolskiegoklasycyzmu”
39podkreśla„niejednolitośćopiniinaukowychco
doużytecznościtejkategorii”
40,jakiwpływ,jakinajejukształtowaniemielinieprzy-
chylniromantycy.Nazywającklasycyzm„jednąznajstarszychkategoriisyntezylite-
rackiej”,zarazemkonstatuje„beznadziejną”jejniejasność,mateżwątpliwościcodo
jejzaklasyfikowania:„Prąd,styl,szkołaliteracka,ideałkulturalnyczypoetykatylko,
jedenzrodzajówsztukiczywielowiekowaformacjakulturalna?”
41.Ostatecznie
wswymopisieklasycyzmustanisławowskiegoużywakategorii„doktryna”.Jestona
–jegozdaniem–najodpowiedniejszazewzględunauwarunkowaniahistoryczne,„sfe-
ręrzeczywistościkulturalnej,zktórąjestzwiązanagenetycznieiformalnie”
42.Klasy-
cyzmjakowzorcowapoetykaczyjakonadprądwcalePietraszkinieinteresuje.
TeresaKostkiewiczowa
43,opierającsięnaustaleniachzpracyAlinyBartoszewicz
Ogłównychterminachipojęciachwpolskiejkrytyceliterackiejwpierwszejpołowie
XIXwieku
44,dajeprzykładpierwszegowPolsceużyciaterminuklasycyzmu,wwersji:
„klasyczność”,mianowiciewrozprawieK.BrodzińskiegoOklasycznościiromantycz-
nościtudzieżoduchupoezjipolskiej
45.Klasycyzm(klasyczność)oznaczatamjednąz
dwuprzeciwstawnychkoncepcjiliteratury(dychotomia),aleijestterminemwarto-
37Ph.VanTieghem,GłównedoktrynyliterackieweFrancji.OdPlejadydosurrealizmu,przeł.
M.WodzyńskaiE.Maszewska,Warszawa1971,s.38–39.
38Tamże,s.83–103.
39S.Pietraszko,Doktrynaliterackapolskiegoklasycyzmu,Wrocław–Warszawa–Kraków1966.
40Tamże,s.39.
41Tamże.
42Tamże,s.40.
43T.Kostkiewiczowa,Klasycyzm,sentymentalizm,rokoko.Szkiceoprądachliterackichpolskiego
Oświecenia,Warszawa1975.
44A.Bartoszewicz,Ogłównychterminachipojęciachwpolskiejkrytyceliterackiejwpierwszejpoło-
wieXIXwieku,Warszawa–Poznań1973.
45K.Brodziński,Oklasycznościiromantycznościtudzieżoduchupoezjipolskiej,w:tegoż,Pismaes-
tetyczno-krytyczne,oprac.Z.J.Nowak,t.1,Wrocław1964.
