Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
A.Kaliszewski,Nostalgiastylu.NeoklasycyzmlirykipolskiejXXwiekuwkrytyce,badaniach
ipoetykachimmanentnych,Kraków2007,ISBN978-83-233-2311-2,©byA.Kaliszewski&WUJ
17
ciemiędzytymitekstamipowstaje„pewnaznaczeniorodnaprzestrzeńhistorycznolite-
racka”.Idalej:sensy,jakiewniejpowstają,niesąprzezówtekstznakowowyrażone
aniteżpresuponowaneprzezjegowewnętrznąkonstrukcję,leczjedynieimplikowane
dziękiwskazanymnapoziomietejkonstrukcjirelacjomzewnętrznymzinnymtekstem,
który„jednakżeobowiązkowowiniensiępojawićnazaktualizowanymhoryzoncie
doświadczeniahermeneutycznegoczytelnikawkażdymakcieprawidłowejlektury”
19.
Nietrzebadodawać,iżwobszarzetakujętej–świadomej–intertekstualnościklasy-
cyzmineoklasycyzmzracjiswychcechgenetycznychinormatywnychzajmująistot-
nemiejsce.SamBalbusumieszczajewrozdzialeJawnenaśladownictwowzorów
(podrozdział:Jawnenaśladownictwoprogramowe„imitatio”)ipiszeonim:
jawnemunaśladownictwuprogramowemuszczególniesprzyjająokresyliterackiezagospodaro-
waneprzezpoetykinormatywne,awięcwliteraturzenowożytnej–odrenesansudokońca
oświeceniazeschyłkowymtzw.pseudoklasycyzmem.[...]Pozatągórnągranicączasowąnaśla-
downictwoprogramowezanikaalbogruntowniezmieniaswójcharakterisemiotycznekwalifika-
cje
20.
Tazmianato„ponowieniewzoru”,szukanie„estetykitożsamości”,włączaniesię
przeztekstzasprawąautorado„wspólnegoświatakultury”.
ZterminówiustaleńdokonanychprzezBalbusabędziemynierazkorzystać.Po-
dobnieprzyjmujemyjegodefinicjęstylu,pozwalającąpołączyćjednąnadrzędnąstra-
tegią(stylizacja)obszarynaszychposzukiwań:
Przezokreśleniestylrozumiemtu[...]każdykoherentny,funkcjonalny,mającykwalifikacje
semiotycznezespółśrodkówartystycznych,pozwalającynaobszarachhistoriiliteraturyujmować
sięjakowzględniewyodrębnialny(dokogoślubgdzieś„przynależny”system(„język”);możeto
byćnaprzykładpoetykadanegotwórcy,grupy,kierunku,prąduokresu;możetobyćtakżeokre-
ślonaformaartystyczna(np.gatunek)wjakimśskonkretyzowanymhistoryczniewariancie
21.
Takaszerokadefinicjastylupozwalanamwygodnieiprecyzyjnieposługiwaćsię
jednymterminem(stylizacja,styl)wstosunkudozjawisknaróżnychpiętrachtekstu,
dowolniejesumować,szukającwspólnejdominantystylistycznej,izjejpo-
mocąumieszczaćjakiśutwór,tomczyliniętwórczościwkręgunaszychzainteresowań
(neoklasycyzm).Conależypodkreślić–znalezienietakichprzesłanekniemusidopro-
wadzićdowyeksplikowaniaprąduneoklasycznego,alestwierdzeniastylizacjinanie-
go,czynakilkajegoelementów,poddanychprzytym–cowXX-wiecznejlirycebę-
dzienajczęstsze–twórczejmodyfikacji.Balbusnazywatakieaktyrestytucją„wspól-
negoświata”iszukaniemestetykitożsamości–aktywnąkontynuacjąneoklasy-
cyzmu.Wydajesię,żetoten„typowo-indywidualny”stylnaśladowczymożnauznać
zagłównycelnaszychposzukiwań.
TakżeinnewyodrębnioneprzezBalbusastrategiejawnychpowiązań
22stałysię
cennąinspiracjąprzybudowiewspomnianychwyżejmodeli,jakodopełniającenasze
19S.Balbus,Międzystylami,Kraków1996,s.15–16.
20Tamże,s.247.
21Tamże,s.16.
22Zwłaszcza:kulturowatranspozycjatematyczna,apokryficznatranspozycjatematu,temathistoryczny
jakopretekstiarchetypproblematykiaktualnej,częściowaaktualizacjapierwotnego„języka”historycznego
tematu,tematjakowielokontekstowytoposhistoryczny,perspektywicznyukładarchetekstów,sfingowanie
archetekstu.
