Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
2.Krytykademoliberalizmuł
nsystememdespotycznym”,wzorowanymnamonarchiachabsolutnych
15
.Najdalej
wtymkierunkupodążałLudwikMierosławski.Jaknapisałbiograf,cechowała
go:nRozwiniętadokrańcowościambicjaprzewodzeniaiobsesyjnywprostego-
centryzm”,dlategozapewnejużwswejpierwszejksiążcew1832r.podkreślał
rolęwodza.Uważał,żedziałaniawojennemusząbyćopartenascentralizowanym
kierownictwieiżelaznejdyscyplinie.Wproponowanymprzezniegoujęciuideał
wielkiegoczłowieka(nMesjasza”)przejawiałsięwtezieoniezbędnościjednooso-
bowejdyktaturywokresieprzejściowym(ndogmatjedynowładztwarewolucyj-
nego”).Oznaczałotomilitaryzacjęcałegonarodu.JakprzyznawałL.Mierosławski:
nZawiesićtedymusieliśmyfilozofiędemokracji”.Próbowałpołączyćprzytym
cezaryzmzdemokratycznymrepublikanizmem,zastępującwszakżedemokrację
mieszczańskąbliżejnieokreślonymnwszechwładztwem”ludu.Jegorozumienie
ludu(narodu)byłonawskrośsolidarystyczne:nNiejestemaniarystokratą,ani
demokratą,alePolakiem”-powiadał.Wpraktyceproklamowałprzewodniąrolę
inteligencji;podnosiłteżznaczeniemłodzieżyjakoawangardynarodu16.
L.Mierosławskinietylkoteoretyzował,alerównieżusiłowałswojekoncepcje
realizowaćwżyciu.W1843r.wstąpiłdoTowarzystwaDemokratycznegoPol-
skiego,uznanegoprzezeńzanwojującyzakon”,którynniezlękniesiędyktatury”,
późniejskupiałswychzwolennikówwbonapartystowskimKolePolskimiKomi-
tecieNarodowymRewolucyjnym(utworzonymw1862r.),wreszcieprzejąłpełną
kontrolęnadTDP17.StatutTowarzystwaz1865r.nadałmuwładzędyktatorską,
ukrytązafasadądemokracjiplebiscytarnej,którasprowadzałasiędojedno-
myślnego,corocznegogłosowanianaprezydentaiprzedstawionąprzezeńlistę
kandydatówdoCentralizacji.WtensamautokratycznysposóbL.Mierosławski
zarządzałpolskąszkołąwojskowąwGenui18.
WyraźnieprotototalitarnycharaktermiałprojektustrojowyZenona
Świętosławskiego.JegonKościółPowszechny”touniwersalnepaństwoteokra-
tyczneosilnymrządzieiscentralizowanejorganizacji.nMiałtobyćKościół
wojujący,trzymającywdłonimieczinawracającynimwszystkieinnenarody.
[ł]Władzapolitycznamiałabyćjednocześnie[ł]władząreligijną,ustalającą
jedyniewłaściwąipowszechnieobowiązującąinterpretacjęSłowaBożego.Lud
Kościelnycechowaćmiałasurowa,zdyscyplinowanamoralność;zanaruszenie
moralnościgroziłyzresztąrepresje,ajawnenieposłuszeństwoKościołowi
miałobyćkaraneśmiercią”
19
.KoncepcjaŚwiętosławskiegoprzewidywała
15S.Kalembka:Wielkaemigracja.Polskiewychodźstwopolitycznewlatach1831-1862.War-
szawa1971,s.232;Zarysdziejówflozofił,s.21;A.Kijowski:Cynikwolności.nRadar”1967,nr5.
16M.Żychowski:LudwikMierosławski1814-1878.Warszawa1963,s.91,164-165,170,183,
212,429,437-438,473,523,526-527,617.
17Ibidem,s.161,437-438,514;S.Kalembka:Wielkaemigracjał,s.320,341.
18M.Żychowski:LudwikMierosławskił,s.500,615-616.DozwolennikówLudwikaMiero-
sławskiegozaliczałsięZygmuntMiłkowski.Ibidem,s.424.
19Zarysdziejówflozofił,s.47.
