Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
ROZDZIA¸1
Władza
lów.Osobyposiadającewysokiautorytet,prestiżistatusspołecznytakżeposiadają
władzę,tj.kontrolęnadzasobamiikarami.Jakoautorytety–moralne,naukowe,
religijne–jakoeksperci,biegli,sędziowieitd.,stająsiębowiemźródłempozy-
tywnychlubnegatywnychocen.Mogązatemchwalićlubganić,apoprzezswoje
opiniemogąalbopopieraćpewneosobyczysprawy,albowystępowaćprzeciwko
komuślubczemuś,niekiedynawetdoprowadzającdoostracyzmu(Anderson,
Berdahl,2002).
Wanalizachfenomenuwładzyważnejestnietylkoto,jakiesąjejźródła,aleteż
to,jakiesąokolicznościtowarzyszącewładzy,czylijakiesąjejkonsekwencje.
nPsychologicznekonsekwencjeposiadania
ipodleganiawładzy
Wpsychologiiproblemkonsekwencjisprawowaniabądźpodleganiawładzyjako
pierwszydostrzegłwlatach70.DavidKipnis(1972,1976),którywswoichpio-
nierskichpracachpostawiłprowokującepytanieoto,czywładzademoralizuje
ikorumpuje.
Licznenaukoweanalizyprzyniosłyodpowiedzitwierdzące,ukazującskłonności
ludziposiadającychwładzę(powerholders)m.in.dodeprecjonowaniainnych,
utrzymywaniawobecnichpsychicznegodystansu,wysokiejkoncentracjinasobie,
wysokiegopoczuciawłasnejwartościorazdopodejmowanialicznychpróbbezpo-
średniegowywieraniawpływunainnych.Wskazywałyonenaswoistyefektmeta-
morfozy,jakiniesiezesobąwładza(metamorficznyefektwładzy;metamorphicef-
fectsofpower)(Kipnis,iin.1976),polegającynaradykalnejzmianiezachowania
podmiotubędącejkonsekwencjąuzyskaniawładzy.Owaprzemianajestzresztądo-
brzewidocznawpotocznychobserwacjachiczęstonazywanajest„wodąsodową”
uderzającądogłowy.Opisujejąteżznanewwielujęzykachświataprzysłowie:
„Chceszkogośpoznać–dajmuwładzę”,lubinnepowiedzenieotym,że„władza
demoralizuje,aabsolutnawładzademoralizujeabsolutnie”.
Kolejne,licznepsychologicznebadaniapokazały,żewładzamawpływnawiele
zachowańspołecznych.Ludzieposiadającywładzędarząmniejsząuwagąinnych,
chętniejkorzystajązuproszczonegopoznania,zestereotypów(Fiske,Neuberg,
1987;Fiske,1993;Gruenfeld,1995;Goodwine,Gubin,Fiskeiin.,2000),chęt-
niejwsposóbotwartyujawniająswojeemocje,częściejzachowująsięwsposób
społecznienieodpowiedzialny(Ward,Keltner,2001).Władzaokazałasiębyćwy-
raźniewidocznam.in.wzachowaniachniewerbalnych;posiadającywładzęnietyl-
kochętniejiwięcejmówią(Dovidoiin.1988),aleteżchętniejinicjująfizyczne
kontaktyzinnymi(Henley,1973).
SusanFiske(1993;wswoimznanymtekścieControllingotherpeople)pokaza-
ła,żewładzasilniezwiązanajestzdążeniemdokontrolowaniainnych(poweras
control).Sformułowałateoriępokazującąwzajemnyiwzmacniającysięzwiązek
pomiędzywładzą,kontroląistereotypizowaniem,wktórymtozwiązkurolęme-
diatorapełniuwaga.Stereotypyistereotypizacjamogąbyćbowiemnarzędziem
kontroliiwładzynadinnymiludźmi.
