Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
ROZDZIA¸1
Władza
nDefinicjeiźródławładzy
Władząinteresowanosięodzawsze.Odwiekówdlabardzowielubyłapożądanym
stanem;ludziepragnąposiadaćwładzę,amającywładzępozostająwcentrumspo-
łecznegozainteresowania.Zachowaniewieluosóbjestdiametralnieinne,gdysąone
przekonane,żemajądoczynieniez„kimś”,niżwtedygdysądzą,żespotykająsię
z„nikim”.
Potoczniewładzakojarzonajestzsiłą,zautorytetem,zposłuszeństwem,zrzą-
dzeniem,zniczymniezakłóconąaktywnościąimożliwościądziałania.Współcześnie
zakresznaczeniowypojęciawładzazdajesięcorazbardziejrozszerzać.WPolscean-
gielskiesłowopowerstałosięnietylkopowszechnieużywanenaokreśleniewładzy
isiły,alesłużyćzaczęłoteżdonazywaniawielubardzozróżnicowanych,alezawsze
wyjątkowopozytywnychstanów*.
Władzajestwszechobecna.Dostrzegamyjąpomiędzydwojgiemzakochanych
wsobieosób,wstosunkurodzicówidzieci,pomiędzymałżonkami,rodzeństwem,
rówieśnikami,wszkole,pracyzawodowej,wmiędzynarodowychsporach
iwzbrojnychkonfliktach.Jestprzedmiotemanalizwewszystkichnaukachspo-
łecznych.Odwielulatpozostajeteżprzedmiotemdociekańpsychologów.
Wpsychologiiwładzarozumianajestjakozdolnośćdowpływanianainnychido
kontrolinadinnymi.JohnThibautiHaroldKelley(1959)określiliwładzęjako
zdolnośćdowpływanianarodzajijakośćrezultatówzachowańinnychludzioraz
jakokontrolęzasobów,któredostarczajączłowiekowiposiadającemuwładzępo-
tencjałudowywieraniawpływu,toznaczyzmianyzachowańinnychludzi.Dorwin
CartwrightiAlvinZander(1968)definiująwładzęjakozdolnośćdotego,abydru-
gaosobarobiłato,czegomychcemy,nawetpomimojejwewnętrznegooporu.
CarolynSheriff(1982)określiławładzęjakotakąkontrolęnadzasobami(takżeludz-
kimi),któraumożliwiaefektywneinicjowanieaktywnościipodejmowaniedecyzji.
Wpsychologiijednązpierwszych,choćnadalaktualnych,teoriiwładzysformu-
łowaliw1959rokupsychologowiespołeczniJohnFrenchiBertramRavel.Zdefi-
niowalioniwładzęjakorodzajrelacjipomiędzydwiemaosobami,będącejźródłem
władzyjednejosobynaddrugą.Przedstawilipięćpodstaw,naktórychmożeopie-
raćsięrelacjawładzyjednejosobynaddrugą.Raven(1965)wskazałnajeszczejed-
ną,szóstą,podstawęwładzy.Owepodstawystanowiązarazemźródławładzy.
Sąto:
1.Władzanagradzania(rewardpower)–podstawątegorodzajuwładzyjestpo-
strzeganazdolnośćdonagradzaniajednejosobyprzezdrugą.Źródłemwładzysta-
jesiętutajnietylkofaktycznazdolnośćdonagradzania,aleteżjejpostrzeganie.
2.Władzaprzymusu(coercivepower)–podstawątegorodzajuwładzyjestpo-
strzeganazdolnośćdozarządzanianegatywnymikonsekwencjami(karami)niepo-
słuszeństwa,czybrakupodległości.Podstawąwładzyjesttutajprzymus,albowiem
*AktualnieokreśleniepowerjestwPolsceużywanenietylkowrozumieniu„siła”i„władza”,alesłu-
żytakżedoopisubardzowielurozmaitychzachowańludziicechprzedmiotów–np.śpiewać„zpowe-
rem”,graćmuzę„zpowerem”,czyteżnoweautoma„dobrypower”,modnyciuchinawetwodamine-
ralnateżsą„zpowerem”,zaśwżyciuważnyokazujesię„power”(i„hajc”).Powerzatemjestglamour.
