Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
KOMPARATYSTYKAWSPÓŁCZESNA.ZADANIAIZAKRES
onewtymczyinnymstopniuzależytoodkonkretnychsytu-
acjiikonfiguracjiregułomnieprzewidywalnościinieprawdopo-
dobieństwa.Myślenieesencjalneideterministycznezdecydowa-
nietuzawodzi.
Komparatystaśledzizatemprzebiegibadaróżnorodneliterac-
kieikulturoweefektytychoddziaływań.Takapostawabadawcza
sprawia,żekonfrontacje,zestawieniaczyporównaniaposzczegól-
nychzjawiskmajątwardą,realnąpodstawę.Broniąsięprzedza-
rzutamizarównoaprioryzmu,jakidowolnościczyprzypadkowo-
ści.Odwołująsiędoobserwacjiorazanalizyfaktycznychzdarzeń,
stosunkóworazprocesów,zachodzącychwwyróżnionymobsza-
rzezjawiskliterackichikulturowych.Uprawniatozatemdowy-
ciągnięciakrytycznegowniosku,porównanieoileskupićsię
tylkonatymnarzędziuporównaniunierówne.Różniąsięoneza-
sadnością,gruntownością,stopniemosadzeniawliterackiejikul-
turowejempiriiorazuzyskanąwartościąpoznawczą.Itowłaśnie
taostatniarozstrzygaoichnaukowejrandzeifunkcji.
Powyższeargumentywskazują,komparatystykadysponuje
odrębnym,samodzielnymirealnymprzedmiotempoznania.Jest
tojednak„przedmiot”tylkowumownymiprzenośnymrozumie-
niu.Komparatystakierujebowiemswojezainteresowaniazasadni-
czokurelacjom,zdarzeniomiprocesom,aniekuzakrzepłymfak-
tom,substancjomitworom,istniejącym,jakzwykliwyrażaćsięfi-
lozofowie,„wsobieidlasiebie”.Interesujesięwięczjawiskamiwy-
chylonymikuinnymróżnymodnichzjawiskom;skupiauwa-
naistniejącychmiędzynimistosunkach,formachichwzajem-
nychoddziaływańnasiebie,historycznychprzebiegachorazefek-
tach.Oddziaływaniatakie,jakukazujedoświadczenie,modyfikują
wtenczyinnysposóbkształtyorazsposobyfunkcjonowaniapo-
szczególnychuczestnikówiogniwinterakcji.Prowadządozawią-
zaniasięmiędzyniminowychrelacji,uruchomieniakolejnychpro-
cesówidopowstawaniabytówpochodnych.Przemiananiemusi
równaćsięwtymwypadkunaocznej,postrzegalnejzmianie.Może
onapolegaćwokreślonejsytuacjinaprzyjęciupostawydefensyw-
nej,odmowiekomunikacji,zamknięciui„utwierdzeniusię”wso-
bielubzgołasamoizolacji.
Należywięcmiećnawzględzie,naukoweporównaniekom-
paratystyczneinaczejniżporównanieartystycznelubretoryczne