Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
KOMPARATYSTYKAWSPÓŁCZESNA.ZADANIAIZAKRES
systemem”,„gatunekjestsystemem”,„kulturajestsystemem”lub
„społeczeństwojestsystemem”itd.Teza,iż„dziełoliterackiejest
tworemwielowarstwowym”,uzasadniazkoleiszukanietejwłaści-
wościwdowolnym,fikcyjnymutworzeliterackim.Jejnieobecność
skutkujewykluczeniemgozliteraturyartystycznej.
Postępowanietakiesprawiało,iżbadaniaempirycznezamieniały
sięwilustrowanieteorii.Potwierdzałyonewefekciejedyniegoto-
wymodel(binaryzm,zależnościsystemowe,strukturę,wielowar-
stwowośćitp.).Poststrukturalizm,dekonstrukcjonizmczypostmo-
dernizmzastąpiłyzkoleite„pozytywne”tezypoprzednikówne-
gatywnymi.Strukturęzastępowanodekonstrukcją,systemowypo-
rządekchaosemiprzypadkowością,tezęospoistości–teząonie-
spójnościiwykluczeniach.Utrzymywałsięjednakżeniezmiennie
teoretycznyaprioryzmjakopodstawadlaujęćtegorodzaju.Powo-
dowałon,iżrzeczywistośćliterackastawałasięKantowskąniepo-
znawalną„rzecząwsobie”,podczasgdyteoriapozostawałacał-
kowicienieprzenikalnadlarzeczywistości.Stanowiłaukładsamo-
czynnyizamknięty.
Komparatystykapoddajekrytyceprzedstawionytypbadawczego
postępowania.Podważaje,albowiemkreślionoujednolicony,ca-
łościowyobrazrzeczywistościliterackiejikulturowejmimobraku
należytychkutemupodstawwempirii.Dokonujeononieupraw-
nionegoepistemologicznieskokuz„niebateorii”na„padółfak-
tów”iodwrotnie,arbitralniegeneralizujejednostkoweprzypad-
ki.Uznajekonkretnezjawiskaliterackiezaemanacjęidealnej,sa-
moistnejisamoregulującejsięmatrycy(apriorycznegowzorca
kulturowego,organizmu,struktury,systemuitp.).Matrycataalbo
wykluczawszelkieróżniceiodmienności,albo–przeciwnie–spro-
wadzajedouprzedniejjedności,interpretując,jakczyniliformaliści
rosyjscy,oznakinieporządkujakoprzejawyukrytegoładu.Istnienie
ruchu(transformacji,permutacji,przesunięć,deformacji,konkre-
tyzacjiitd.)dopuszczasiętutajjedyniewobrębieukonstytuowanej
(wymodelowanej)uprzedniomatrycy.Obrazrzeczywistościzależy
bezresztyodjejprojekcjiikategoryzacji.Simulakryteoriipopro-
stufingująrzeczywistość.Legitymizująwrezultaciedyskurs,któ-
rymrządzimniejlubbardziejjawnieautoreferencyjnywerbalizm.
Rzecznicywspomnianychmatrycrzadkoprzyznająsięwprost
doaprioryzmuczyarbitralności.Powołująsięnaichumocowanie