Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
TEORIAIMETODAKOMPARATYSTYKI.STATUSPOZNAWCZY
17
niakierunkówproponowanychrozwiązań,bezmożliwościprzed-
łożeniaprzemawiającejzanimiorazwyczerpującejargumentacji.
1.2.Statuspoznawczy
Rozważającstatuspoznawczykomparatystyki,musimywpierw-
szymrzędzieuzmysłowićsobieodrębnośćmyśleniaibadaniakom-
paratystycznego.Niesprowadzasięonabynajmniejdostosowania
metodyporównawczej,któraniewyczerpujezresztąwnajmniej-
szymstopniuzestawupojęć,kategorii,narzędziimetodkompara-
tystycznych.Ostatusietymrozstrzygajątakżezałożeniaocharak-
terzebytowym,teoriopoznawczymiaksjologicznym.Refleksjanad
nimistanowijedenzwarunkówuprawianiakomparatystykiwspo-
sóbprzedmiotowo,teoretycznieimetodologicznieugruntowany.
Otóżmyśleniekomparatystycznecharakteryzujesięwpierw-
szymrzędzietym,iżuchylaono,zjednejstrony,postępowaniere-
dukcyjne,zdrugiej–niwelująceiujednolicające.Obatepostępo-
waniasąmocnoosadzonewetosiehumanistyki.Sprowadzająone
rzeczywistośćliterackąikulturowądojednolitejzasady,awna-
stępstwiewykluczająelementyheterogenicznejakonieuprawnione
lubniepożądane.Konkretnezjawiskaliterackiezamieniająweg-
zemplifikacjęzgóryustalonej,ogólnejzasady.Prowokują
onewnastępstwiereakcjeindywidualizujące(idiograficzne),któ-
reteoretycznieimetodologicznienierozwiązująproblemu,ara-
czejprowadząnamanowce.
Takizgrunturedukcyjny–atymsamymniwelującyiujedno-
licający–charakterprzybierająpostępowaniafenomenologiczne,
formalistyczneczystrukturalne.Dzielącejeróżniceschodzątuna
dalszyplan.Uznająone,iżdziełoliterackie,zależnieodpoglądu
danegokierunku,jestjednoliciezorganizowanącałością,przedmio-
temintencjonalnym,tworemznakowym,formą,strukturą,obsza-
remdziałaniafunkcjipoetyckiejitd.Stosownepojęcie„tekstu”czy
„dziełaliterackiego”stanowimatrycęprzenoszonąnaposzczególne
utwory,aspirującedowejściawkrągliteraturyartystycznej.Teza,
że„językartykułowanyjestsystemem”,zachęcazkoleidoprze-
noszeniatezyojęzykowymcharakterzelubsystemowościnainne
zjawiska.Napodstawieanalogiiprzyjmujesię,że„literaturajest