Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
TEORIAIMETODAKOMPARATYSTYKI.STATUSPOZNAWCZY
15
jałbezwątpieniaodnowieniujejwarsztatuikształtowaniunowego
image’u.Jestonazresztąjużwsamychswychteoriopoznawczych
założeniachnaukąwychyloną„kutemu,coinne”.Spotkaniaili-
kwidacjabariernależądojejprogramu.Decydująojejodrębnym
miejscuwśródpozostałychnauk.
Prawdąjestto,żeistnieniekomparatystykioddziałujetakże
wprostlubpośrednionaprofilinnychdziedzinbadawczych.Stosu-
jesiętoszczególniedonaukioliteraturze,którabyłajejakuszerką
iodktórejsięonaoddzieliła.Zracjiwspomnianychzałożeńteo-
riopoznawczychkomparatystkakwestionujetożsamościowe,„do-
środkowe”iimmanentne(organiczne,systemowe,strukturalne)
paradygmatyliteraturoznawstwa,dominującewXXwieku.Pod-
dajekrytyceetnolingwistyczne,monolingwistyczne,etnocentrycz-
nei„narodowe”zasadyfunkcjonowanialiteraturyorazbudowane
natejpodstawieteorie.PodważawpływowywXXwiekupogląd
ooddzielnym,„autonomicznymszereguliterackim”iokonstytu-
ującejówszereg,ekskluzywnej,samocelowej„funkcjikonstruk-
cyjnej”(J.Tynianow)czy„funkcjipoetyckiej”(R.Jakobson).Zra-
cjiswychzałożeńsytuujesiętakżepozamyśleniemmimetycznym
ireprezentacjonizmem.Przedkładaoiletylkokonsekwentnie
stosujesiędowłasnychzałożeńizasadinterakcyjnąikomunika-
cyjnąpoiesisnadpasywną,zwierciadlanąinaśladowcząmimesis.
Nieznaczytojednak,żekomparatystykamapowodydosa-
mozadowolenia.Rozwójbadańkomparatystycznychniewyelimi-
nowałwątpliwościdotyczącychjejstatusunaukowego:czyoraz
ewentualnienailejestonaugruntowanaprzedmiotowo,teoriopo-
znawczoimetodologicznie?Możnawątpliwościtewyrazićwfor-
mienastępującychpytań:
popierwsze,czykomparatystykadysponujewłasnym,określo-
nym,autentycznieodrębnymprzedmiotempoznania;
podrugie,czyjestonaepistemologicznieimetodologicznie
samodzielna,czyteżprzeciwnie,„pasożytuje”nazdobyczach
ztegozakresuinnychdziedzinwiedzy;
potrzecie,czywytwarzaonawiedzę,któranietylkoniedu-
blujewiedzyjużistniejącej,leczodsłaniaistotne,słabodotądrozpo-
znaneimałozbadaneaspektyrzeczywistościliterackiejikulturowej;
poczwarte,czyjestnauką,którawypełnialukiwbada-
niachhumanistycznych,kulturowychiliterackichiztegowzglę-