Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
TEORIAIMETODAKOMPARATYSTYKI.STATUSPOZNAWCZY
23
nejodtegozwierciadła,któresamowsobie–pozbawioneobiek-
tu,którysięwnimprzeglądalubodbija–pozostajeprzecieżpuste.
Aktyzestawiania,konfrontacjiiporównańmajązatemwprze-
strzeniliterackiejikulturowejdospełnieniaokreślonąmisję.Prze-
nosząstosunkidiachroniiwsynchronię,albowiemobawspo-
mnianezjawiska–portretLeonardaipóźniejszyokilkasetlatwiersz
Herberta–funkcjonująniejakonatejpłaszczyźniewaktualnejświa-
domościimotywowanymniądyskursiekomparatysty.Możnaby
tedypowiedziećwpełnizasadnie,iżwspomnianeaktyzdająza-
równosprawęzrzeczywistościuprzedniejizastanej–tej,zktórej
komparatysta„wyławia”wierszHerbertaMonaLizaiwskazany
wjegotytuleobrazLeonarda,istniejącyzresztąhistoryczniewspo-
sóbzupełniesamoistny,niezależnyodwspomnianegowiersza–jak
wytwarzająpewną„dodatkową”rzeczywistość,wtymwypadku
wspomnianąrelację,powstałązasprawązestawienia,konfronta-
cjiiporównaniawierszaiobrazu.
Wynikowegozestawienia–porównaniajestkażdorazowoza-
dany,niezaśgotowy.Wtymwłaśniewzględziepoznaniekompa-
ratystyczneporzucapoznanietożsamościowe,którestarasiędo-
trzećdobytu„równegosamemusobie”,uprzedniegowobecaktu
poznaniaikonieckońcówzacierającegoosobnośćtegoaktu.Uzy-
skujeononatomiastcharakterheterologicznywznaczeniu
„wiedzyoinności”.Poznanieheterologicznekształtujesiębowiem
wokreślonejrelacjidoinnościiwinterakcjiznią.Niedomagasię
onoanizatarciazastanej,cudzejodmiennościzmyśląodominacji
lubwyłącznościwłasnegoprojektu,anirezygnujezodmienności
własnejzewzględunapoddańczyrespektdlacudzej.Wtoku„ak-
cjipoznawczej”zajmujeononatomiastokreślonąpozycjęnegocja-
cyjnąwobecnapotkanejinnościiprzełamujewtensposóbpocząt-
kowąizolacjęlubdystans.Wtokunegocjacjizapośredniczaizmie-
niajednakżestosunekdoinności,siebiesamoorazzastanąinność.
Myśleniekomparatystycznewykraczatedyzsamejswejisto-
typozagraniceiwłaściwościjednorodnegoijednolitegozjawiska
(jednejwypowiedzi,jednegosystemuznaków,literaturyjednego
językalubnaroduczyjednegomedium).Interesująjekontakty
iwzajemneoddziaływaniezjawiskkonstytutywnieróżnych:lite-
raturyimalarstwa,malarstwaimuzyki,śpiewuiscenografii,tek-
stuksiążkowegoitekstufilmowegoitd.Mówiącprzenośnie,kom-