Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WIEKXVII
3
3010FIZYKAWCZASACHGALILEUSZA,GILBERTA,
KARTEZJUSZA,KEPLERAINEWTONA0
ZapreksursoranowejfizykiopartejnadoświadczeniachuważasięzwykleGali-
leusza.Tymczasemjużw1600r.lekarzangielskiWilliamGilbertopublikował
•3.1.FIZYKAWCZASACH
GALILEUSZA,GILBERTA,
wLondyniedziełowsześciuksięgachpodtytułemDemagnete,magneticisque
KARTEZJUSZA,
corporibus,etdemagnomagnetetellure;Physiologianovaplurimusetargumentis
KEPLERAINEWTONA
etexperimentisdemonstrata(Omagnesie,ciałachmagnetycznychiwielkimmagnesie
Ziemi;nowafizjologiawyjaśnionawielomadowodamiieksperymentami).Słowo
Ufizjologia”zostałotuużytewdawnymznaczeniujakoUfilozofianaturalna”.
Gilbertoparłswedziełowznacznejczęścinawłasnychdoświadczeniach,które
wykonywałprzezkilkanaścielat,m.in.zmagnesemkulistym,którynazwałterrellą
•3.2.AKADEMIAKRAKOWSKA
•3.3.SZKOŁYIAKADEMIE
ZAKONNE
(małaZiemia).Opisałdokładnieprzyciąganieiodpychaniemagnetyczne,zjawis-
kadeklinacjiiinklinacjimagnetycznejorazprzeczułistnieniewokółmagnesu
polasił(nazwałtoorbisvirtutis),wktórymrozchodzisiędziałaniemagnetyczne.
•3.4.GIMNAZJAAKADEMICKIE
WPOLSCE
RozdziałdrugiKsięgiIItopierwszywhistoriitekstpoświęconyelektryczności.
Gilbertzbadałprzyciąganieprzezbursztyniinneciałaiprzedyskutowałróżnice
•3.5.VALERIANOMAGNI
IJEGOEKSPERYMENTY
międzyprzyciąganiemmagnetycznymielektrycznym.Skonstruowałtzw.verso-
ZPRÓŻNIĄ
rium(złac.wskazówka),pierwowzórelektroskopu,iposługującsięnimzbadał
systematyczniewszystkiedostępnemusubstancje.Wyodrębniłte,którejak
bursztyndająsięelektryzowaćprzeztarcieinadałimnazwęUelektryki”.
WiekXVIIzapisałsięwhistoriifizykikonstrukcjąwieluinstrumentówiprzy-
rządówpomiarowych,takichjak:termometr,barometr,luneta,teleskopzwiercia-
dlany,mikroskop,pompapróżniowa,higrometr,zegarwahadłowyiinne.
UczeńiwspółpracownikGalileusza,EvangelistaTorricelli,wykonałw1644r.
słynnedoświadczeniezrurkąnapełnionąrtęciąijużwtedyuważał,żeżyjemy
nadnieoceanupowietrza.Swojedoświadczenieopisałjednaktylkowliściedo
MichelangelaRicciego.Czasopismnaukowychjeszczewtedyniebyło,więcwia-
domościrozchodziłysiędrogąkorespondencyjną.BlaisePascalpotwierdził,
żeistotniechodzituociśnienieatmosferyczne.Wewrześniu1648r.jegoszwagier
FlorinPérierwszedłzrurkąTorricellegonapołożonąwpobliżuClermontgórę
Puy-de-Dome(owysokościokoło1000metrów)istwierdził,żepoziomrtęci
wrurcejestznacząconiższyniżupodnóżagóry.Wtensposóbistnienieciśnienia
atmosferycznegozostałoudowodnionedoświadczalnie.
Około1650r.OttoGuerickezMagdeburgawynalazłpierwsząpompępróżnio-
wą,potemjąudoskonalałiwykonywałprzyjejużyciuróżnedoświadczenia.
Opisswychpracogłosiłw1672r.wdzieleExperimentanovautvocanturMagde-
burgicadevacuospatio(Noweeksperymenty,takzwanemagdeburskie,nadpustą
